لزوم همکاری سازمان بورس و بانک مرکزی برای نجات بازار سهام

برزو حق‌شناس، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با صدای‌بورس گفت: تعطیلی بازار سرمایه، هرچند در ظاهر اقدامی سخت‌گیرانه به نظر می‌رسد، اما در شرایط فعلی کشور اقدامی منطقی و کم‌هزینه‌ترین گزینه ممکن بوده است.

وی ادامه داد: هرچند نمی‌توان گفت کل بازار به طور کامل تعطیل شده، اما بخش اعظم آن به‌ویژه معاملات سهام و صندوق‌های مبتنی بر سهام و کالا در حال حاضر متوقف هستند. هرچند برخی از بخش‌ها همچنان از طریق ابزارهای درآمدثابت فعال هستند، اما در مجموع، توقف معاملات اصلی موجب بروز برخی مشکلات شده است.

حق شناس افزود: بخشی از سهامداران، به‌خصوص کسانی که سبد خود را به‌صورت کامل از سهام تشکیل داده‌اند و هم‌زمان از اعتبار استفاده کرده‌اند، اکنون در معرض ریسک‌های جدی قرار دارند. طبیعتاً این اتفاق ناشی از عدم تنوع‌بخشی مناسب به پرتفوی و نادیده‌گرفتن اصول مدیریت ریسک است؛ با این حال، این موضوع نباید باعث شود که از مسئولیت‌های فعلی و نیاز به مدیریت شرایط موجود غافل شویم.

کارشناس بازارسرمایه ادامه داد: در شرایط کنونی، تصمیم به تعطیلی بازار، تصمیمی هوشمندانه و مبتنی بر مصالح کلی بازار بوده است. در صورت باز بودن بازار در این وضعیت بحرانی، عملاً نقدشوندگی معنا نداشت و حتی ممکن بود شرایط بازار به‌سرعت به سمت بحران حرکت کند، مگر اینکه دولت با اختصاص یک خط اعتباری ویژه (حداقل در حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان) به صندوق‌های حمایتی، امکان نقدشوندگی را فراهم می‌کرد؛ که با توجه به وضعیت فعلی اقتصاد کشور، بعید به نظر می‌رسد.

به گفته حق‌شناس، در این شرایط، سازمان بورس به تنهایی قادر به مدیریت بحران نیست. ورود مستقیم دولت و بانک مرکزی ضروری است.چرا که سازمان بورس و بانک مرکزی می‌توانند با همکاری یکدیگر اقداماتی را در دستور کار قرار دهند. به عنوان مثال تخصیص خطوط اعتباری با نرخ بهره پایین به کارگزاری‌ها، تعویق سود تسهیلاتی که کارگزاری‌ها به سهامداران ارائه داده‌اند به‌مدت یک تا دو ماه، امکان بازپرداخت تسهیلات با نرخ بهره صفر یا نزدیک به صفر در دوره تعطیلی بازار مواردی هستند که می‌توانند به‌طور خاص فشار وارد بر سهامدارانی که از اعتبار استفاده کرده‌اند را کاهش داده و ریسک کال‌مارجین شدن را به حداقل برساند. چنین تصمیماتی هم اجرایی است و هم می‌تواند مانع از آسیب گسترده به ساختار اعتباری بازار شود.

حق شناس در خصوص بازگشایی بازار گفت: در خصوص زمان بازگشایی بازار، پیشنهاد مشخص این است که تا زمانی که ریسک‌های درگیری و تنش‌های سیاسی و اجتماعی به‌طور کامل مرتفع نشده و شرایط کشور به وضعیت عادی بازنگشته، بازار سهام و صندوق‌های مبتنی بر سهام باید همچنان تعطیل بماند. اگر این وضعیت برای ماه‌ها ادامه یابد. چرا که در شرایطی که کشور در وضعیت خاصی قرار دارد، انجام معاملات سهام نه‌تنها منطقی نیست، بلکه می‌تواند تبعات سنگینی به‌همراه داشته باشد.

وی در خصوص صندوق های مبتنی برکالا گفت: سازمان می‌تواند برای صندوق‌های مبتنی بر کالا، با در نظر گرفتن شرایط خاص و در صورت بازگشت فعالیت بورس کالا به روال طبیعی، راه‌حل‌هایی را برای بازگشایی تدریجی در نظر بگیرد. سازمان بورس تا این لحظه وظایف خود را در چارچوب شرایط اضطراری به درستی انجام داده و تصمیم اتخاذشده، با در نظر گرفتن همه ملاحظات، کم‌هزینه‌ترین تصمیم ممکن برای حفظ ثبات بازار بوده است.

حق‌شماس افزود: در شرایط فعلی که بازار سرمایه تعطیل است، ارائه هرگونه پیشنهاد مشخص به سرمایه‌گذاران ممکن نیست. چرا که ماهیت پیشنهادات وابسته به زمان و شرایطی است که بازار قرار است در آن بازگشایی شود. طبیعتاً هر سناریو و شرایط خاص، راهبرد خاص خود را می‌طلبد و نمی‌توان از حالا نسخه واحدی برای آینده پیچید. باید منتظر ماند و دید که سازمان بورس در چه زمان و با چه ارزیابی‌هایی تصمیم به بازگشایی بازار می‌گیرد. پس از مشخص شدن آن شرایط، می‌توان متناسب با وضعیت اقتصادی، سیاسی و روانی جامعه، به سرمایه‌گذاران توصیه‌های دقیق‌تر و کاربردی‌تری ارائه داد.

کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان کرد: در حال حاضر، تعطیلی بازار تصمیمی کاملاً منطقی و در راستای حفظ ثبات بازار و منافع کلی سهامداران است. اما اگر به هر دلیلی، در همین شرایط پرریسک و ناپایدار، تصمیمی برای بازگشایی بازار گرفته شود، توصیه من به سهامداران این است که در صورت امکان، برای مدیریت ریسک، بخشی از دارایی خود را نقد کنند.

وی در پایان گفت: اگر شرایط کشور به حالت عادی بازگردد و سازمان در فضای آرام و باثبات اقدام به بازگشایی بازار کند، توصیه می‌شود سرمایه‌گذاران در روزهای ابتدایی عجله نکنند. احتمالاً در آغاز، فشار فروش قابل‌توجهی در بازار دیده خواهد شد، اما در صورت ثبات شرایط، این فشارها موقتی خواهد بود و به مرور تعادل به بازار بازمی‌گردد.