حذف صفر از پول ملی مشروط به مهار تورم است

به گزارش صدای بورس،حذف صفر از واحد پولی یک کشور یا به اصطلاحی «بازتعریف پول»، تدبیری است که توسط برخی کشورها (غالبا بر اثر تورم) انجام می‌گیرد و تاریخ نمونه‌های زیادی از حذف صفر یا بازتعریف پول را به خود دیده است که اغلب این اصلاحات در کشورهای در حال توسعه، توسعه نیافته یا دوره پس از جنگ، رخ داده است.

این اقدام، یک ابزار کمکی است که با کاهش عرضه پول همراه و بیشتر با نیت از بین بردن اثرات ابرتورم به کار گرفته می‌شود، اما به خودی خود، بیشتر یک تهدید است تا اینکه درمان باشد، چراکه مردم برای محافظت از سرمایه خود از تکانه‌های تورمی، دارایی‌های سنگین یا ارزهای خارجی را خریداری می‌کنند که در نتیجه تورم ممکن است بیشتر تشدید شود.

تا امروز کشورهای بسیاری از جمله ترکیه، برزیل، آرژانتین، روسیه، مجارستان، فرانسه، غنا و بسیاری از کشورهای دیگر اقدام به حذف چند صفر از پول ملی خود داشته‌اند که در برخی از این کشورها حتی چند مرحله حذف صفر از پول ملی به دلیل تورم بسیا بالا صورت گرفته است. برای مثال برزیل رکورددار اجرای سیاست حذف صفر است که در شش مرحله ۱۸ صفر را از واحد پول ملی خود حذف کرده است.

چندی پیش نیز، در جریان همایش سالانه سیاست‌های پولی و ارزی بانک مرکزی، محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی در تشریح اهداف و سیاست‌های پولی سال جاری بانک مرکزی، اصلاح نظام پولی کشور را هدف‌گذاری کرد و بر برنامه سیاست‌گذار پولی (بانک مرکزی) برای حذف چهار صفر از پول ملی تاکید کرد و آن را یکی از اهداف بانک مرکزی برای سال ۱۴۰۴ برشمرد.

به گفته فرزین، تصویر ریال ایران تصویر مناسب و صحیحی در اقتصاد جهانی نیست، اجرای این سیاست با توجه به تجربیات موفق جهانی و در زمان مناسب می‌تواند به بهبود تصویر ریال کمک کند که امری ضروری است و به همین منظور سیاست حذف صفر از پول ملی در دستور کار بانک مرکزی قرار دارد.

در این رابطه، وحید شقاقی، اقتصاددان بر لزوم اجرای حذف صفر در زمان پس از مهار تورم تاکید کرد و گفت: در شرایط فعلی اقتصاد ایران، به نظر می‌رسد که حذف صفر یک اقدام عجولانه و بدون محاسبات در همه سطوح کلان باشد. معمولا در دنیا، برخی از کشورهایی که تورم‌ بسیار بالایی را تجربه کرده یا درگیر ابرتورم بودند، زمانی که تورم خود را برطرف کردند و اقدام به برقراری ثبات و آرامش در سطح اقتصاد کلان کردند، بسته به میزان شوک تورمی که طی دوران تورم به اقتصاد آنها وارد شده بود، برای سهولت در محاسبات اقدام به حذف چند صفر از پول ملی خود کردند.

وی افزود: به عبارتی در برخی از کشورها برای تسهیل محاوره‌ای و همچنین تسهیل در امر محاسبات، تعدادی از صفرها برداشته شد که در کشورهایی که در این اقدام موفق بودند، یک مسیر منطقی طی شده بود.

این استاد اقتصاد خاطرنشان کرد: امروز در اقتصاد ایران هنوز ریشه‌های تورم برطرف نشده و حتی به نظر می‌رسد که برای سال جاری تورم بالای ۳۵ درصد وجود داشته باشد و حتی این موضوع به علت وجود ناترازی‌های کلان در اقتصاد ملی ممکن است، تورم را در سال‌های آینده به وضعیت نا مطلوبی برساند؛ چراکه به علت وجود ناترازی‌های اقتصادی، احتمال وجود تورم‌های بالا همچنان وجود دارد.

شقاقی اظهار کرد: در این شرایط اگر اقدام به حذف چند صفر از پول ملی صورت بگیرد، در سال‌های آینده مجددا به علت وجود تورم نیز با کاهش ارزش پول روبرو خواهیم بود که همین موضوع یعنی دوباره ممکن است چند صفر به پول اضافه شود. با این حال، سال‌هاست که در مسائل محاوره‌ای مردم از واحد ریال استفاده نمی‌کنند و آنچه در سطح جامعه عرف است، استفاده از تومان در محاورات پولی است. مردم همیشه از عبارت تومان استفاده می‌کنند و حتی برای قلام کوچک مثل ۱۰۰ هزار تومان از عبارت ۱۰۰ تومان استفاده می‌شود.

وی اظهار کرد: اما مسئله اصلی این است که با تصور اینکه چهار صفر از پول ملی حذف شود، هزینه‌هایی برای کشور ایجاد می‌شود. برای مثال تمام متون حسابداری و حسابرسی کشور دستخوش دگرگونی خواهد شد و در همه این متون مالی باید بازنگری صورت بگیرد.

این اقتصاددان با اشاره به تجربه جهانی کشورهای موفق گفت: تجربه جهانی نشان می‌دهد که کشورها زمانی به حذف صفر از پول ملی اقدام کردند که ریشه‌های ابر تورم و تورم‌های طولانی مدت را مهار کرده بودند و اقتصاد آنها به یک آرامش و ثبات نسبی رسیده و می‌دانند که چشم‌انداز آینده تورم بالا نیست. اما امروز اقتصاد ما درگیر تورم طولانی مدت است که ابتدا باید برای مهار آن اقدام کرد.

شقاقی ادامه داد: روی دیگر سکه آن است که در شهرهای کوچک به خصوص مناطق روستایی برخی اقلام با مبالغ خرد قیمت‌گذاری می‌شوند و گران قیمت نیستند. برای مثال قیمت یک کالا ممکن است در حال حاضر ۳۷۰۰ تومان باشد که با حذف چهار صفر نرخ آن به علت وجود تورم و انتظارات تورمی روبه بالا و افزایشی تمایل پیدا می‌کند و به اصطلاحی به سمت بالا «رُند» می‌شود.

این استاد اقتصاد افزود: در شهرهای کوچک و مناطق روستایی هنوز استفاده از اقلام خرد و قیمت‌گذاری خرد جریان دارد و اینگونه نیست که مثل شهرهای بزرگی مانند تهران اقلام و محصولات به صورت «رند» قیمت‌گذاری شود. حال باید این نکته را توجه داشت که نباید انتظار داشته باشیم که در صورت حذف چهار صفر، اقلام خرد به سمت پایین رند شود که این موضوع خود یک تورم دیگر روی قیمت محصولات ایجاد می‌کند.

شقاقی گفت: هنوز ریشه‌های تورم برطرف نشده و به دلیل وجود ناترازی‌های کلان برای سال‌های پیش رو حتی احتمال تشدید تورم نیز وجود دارد و در زمانی که بخواهیم صفرها را از پول حذف کنیم امکان بار تورمی در جامعه بالا می‌رود.

وی در پایان تاکید کرد: بنابراین به دولت و بانک مرکزی پیشنهاد می‌شود که در ابتدا باید ریشه‌های تورم را کاهش داده و کنترل کنند و برای بار تورمی که با حذف صفر به احتمال بالا ایجاد شود، چاره اندیشی صورت بگیرد. اگر بتوانیم ریشه‌های تورم را برطرف کنیم و در جامعه انتظارات تورمی هم فروکش کند، می‌توانیم اقدام به حذف صفر از پول ملی کنیم اما در شرایطی که انتظارات تورمی بالاست، قیمت‌ها نیز به سمت بالا تمایل دارد.

منبع:ایسنا