صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی بورسی حلقه مفقوده نظام بازنشستگی 

صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای سرمایه‌گذاری در دوران بازنشستگی، جایگاه ویژه‌ای در نظام مالی جهانی دارند. این صندوق‌ها به افراد امکان می‌دهند تا در کنار مزایای بازنشستگی پایه، در راستای آینده‌ مالی بهتر و باکیفیت‌تر در دوره بازنشستگی خود برنامه‌ریزی کنند. در بسیاری از کشورها، طرح‌های بازنشستگی نقش عمده‌ای در بازارهای مالی دارند به طوری که دارایی‌های این صندوق‌ها در ایالات متحده تا پایان سال ۲۰۲۴ به رقم قابل توجه ۴۴.۱ هزار میلیارد دلار رسیده است. موفقیت‌های جهانی این مدل‌ سرمایه‌گذاری در سایر کشورها، ضرورت ایجاد و توسعه ابزارهای جدید برای سرمایه‌گذاری در دوران بازنشستگی را بیش از پیش نمایان کرده است.
در ایران، صندوق‌های بازنشستگی موجود عمدتاً وابسته به نهادهای دولتی و عمومی هستند و عملکرد و نحوه سرمایه‌گذاری و ورود و خروج به این صندوق‌ها برای اعضا به اندازه کافی روشن نیست. اما از سال ۱۴۰۱، سازمان بورس اوراق بهادار با صدور مجوز تأسیس صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی گامی مهم در مسیر تحول این حوزه برداشت. در این میان، شرکت سبدگردان اندیشه صبا که تنها سبدگردان زیرمجموعه شستا و وزارت کار و رفاه اجتماعی است، با بهره‌گیری از این فرصت، یکی از نخستین مجوزهای تأسیس را دریافت کرد که هم‌اکنون این صندوق با همکاری با شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، با بیش از ۶۰۰۰ پرسنل، پذیره‌نویسی شده است. مشارکت کارفرما و کارمند در این صندوق به صورت توافقی شکل می‌گیرد؛ به این ترتیب که هر دو طرف به صورت ماهانه مبلغی را در صندوق سرمایه‌گذاری می‌کنند اما صدور و ابطال واحدها صرفا از طریق کارفرما صورت می‌پذیرد. البته امکان مشارکت سرمایه‌گذاران مستقل نیز در این صندوق وجود دارد.
ترکیب دارایی این صندوق به صورت صندوق در صندوق FOF است که به مدیر صندوق این امکان را می‌دهد تا با توجه به شرایط بازارهای مالی، سرمایه‌های موجود را در بهترین صندوق‌های فعال سرمایه‌گذاری کنند و با کاهش ریسک بازار، بازدهی مطلوبی برای سرمایه‌گذاران ایجاد کنند.
در سطح کلان اقتصادی، این صندوق‌ها می‌توانند نقش مهمی در توسعه سرمایه‌گذاری غیرمستقیم ایفا کنند. همچنین ورود پایدار و مستمر نقدینگی به این صندوق‌ها، امکان برنامه‌ریزی مؤثرتر برای سرمایه‌گذاری‌های سودآور در بازار سرمایه را فراهم کرده و به پویایی بیشتر این حوزه کمک می‌کند.

• علی آهنگر - مدیرعامل سبدگردان اندیشه صبا

• شماره ۵۹۲ هفته نامه اطلاعات بورس