یکی از بزرگترین مشکلات امروز کشور، مسئله انرژی است؛ بهویژه تأمین برق و گاز برای کارخانجات و صنایع. اگر این مشکل حل نشود، ادامه این روند میتواند به نابودی صنایع منجر شود. صنایع، ستون فقرات اقتصاد هر کشوری هستند و بدون انرژی پایدار، عملاً تولید متوقف میشود.
راه حل، توجه بیشتر دولت به بخش تولید است. این به معنای بیتوجهی به بانکداری، تجارت یا بازرگانی نیست، بلکه تأکید بر اولویتبندی صنعت و تولید، چه در حوزه صنعتی و چه کشاورزی. دولت باید سرمایهگذاری بیشتری در زیرساختها انجام دهد؛ از تعمیر و بازسازی نیروگاههای موجود گرفته تا احداث نیروگاههای جدید برای تأمین برق پایدار. همچنین، حمایت از مراکز صنعتی با سیاستهای تشویقی میتواند انگیزه تولید را تقویت کند. برای مثال، کاهش مالیات برای تولیدکنندگان نسبت به تجار یا کسانی که در حوزه دادوستد فعالیت میکنند، میتواند مشوق خوبی باشد.
بیش از دو دهه است که فرهنگ اقتصادی کشور به سمت بانکمحوری سوق پیدا کرده است. مردم پول خود را در بانکها میگذارند و با سود ۳۰درصدی، بدون زحمت، درآمد کسب میکنند. در مقابل، تولیدکنندگان برای دریافت وام با موانع متعددی مواجهاند؛ از نیاز به روابط خاص تا شرایط سخت بازپرداخت. این وضعیت، تولید را به حاشیه رانده و ارزش آن را در جامعه کاهش داده است. به جای خامفروشی مواد معدنی و منابع طبیعی، باید کارخانجاتی ایجاد شوند که این مواد را فرآوری کرده و به محصولات نهایی تبدیل کنند. صادرات محصول فرآوریشده نهتنها ارزش افزوده بیشتری دارد، بلکه به رشد اقتصادی پایدار کمک میکند.
کشتیکشتی مواد خام از ایران صادر میشود و این خامفروشی بهعنوان ارزآوری تبلیغ میشود، در حالی که این مسیر، اقتصاد را تضعیف میکند. نمونههای موفقی مانند ترکیه نشان میدهد که حمایت از تولید میتواند تحول ایجاد کند. در ترکیه، زمانی که تولید صنعتی رونق گرفت، دولت هزینههای حملونقل صادراتی را برای تولیدکنندگان کاهش داد و حتی گاهی رایگان کرد. چنین حمایتهایی در ایران وجود ندارد.
نیروگاههای ما نیز وضعیت مناسبی ندارند. برخی نیروگاهها به دلیل مشکلات آبی یا فرسودگی، با ظرفیت بسیار پایین کار میکنند. نیروگاههایی مانند شهید منتظری، با قدمت بالا و راندمان پایین، نمیتوانند نیاز صنایع را تأمین کنند. نبود سرمایهگذاری در زیرساختها، از نیروگاهها گرفته تا جادهها و بنادر، یکی از دلایل اصلی عقبماندگی صنعتی است. وقتی بانکها سود ۳۰ درصدی تضمینشده ارائه میدهند، چه کسی حاضر است سرمایه خود را در تولید یا زیرساختهای پرریسک بگذارد؟
رهبر انقلاب بارها بر اهمیت سرمایهگذاری در تولید تأکید کردهاند، اما همچنان پولهای مردم به سمت بانکها، خرید دلار، طلا یا خامفروشی میرود. این چرخه معیوب باید شکسته شود. حتی شرکتهای خصوصی، مانند کارخانجات فولادی، نمیتوانند بهتنهایی این مشکلات را حل کنند. بدون تأمین گاز، برق و آب، هیچ سرمایهگذارعاقلی وارد تولید نمیشود. برای برونرفت از این وضعیت، دولت باید تولید را در اولویت قرار دهد. تأمین انرژی پایدار، کاهش مالیات برای تولیدکنندگان، سادهسازی فرایندهای اداری و جلوگیری از خامفروشی، گامهای اولیه هستند. سرمایهگذاری در زیرساختهایی مانند نیروگاههای جدید، جادهها و بنادر، تشنگی اقتصاد ایران را برطرف میکند. بدون این تغییرات، صنایع ما به سمت ورشکستگی پیش میروند و اقتصاد کشور همچنان در دام بانکمحوری و خامفروشی باقی خواهد ماند.
-
رضا یزدخواستی - مدیرعامل «تکادو»
- شماره ۵۹۱ هفته نامه اطلاعات بورس