تاب آوری صنعت فولاد در مرز بحران

به گزارش صدای بورس،پنل «چشم‌انداز صنعت فولاد و چالش‌های پیش‌رو» که در نمایشگاه بین‌المللی بورس، بانک، بیمه و فرصت‌های سرمایه‌گذاری مشهد برگزار شد

سید فرهنگ حسینی ، کارشناس بازار سرمایه،در پنل تخصصی چشم‌انداز صنعت فولاد در نمایشگاه مشهد اینوکس با اشاره به قطعی‌های گسترده برق در تابستان و پاییز گذشته گفت: چالش قطعی‌ها از اواسط بهار به‌عنوان یکی از موانع اساسی برای شرکت‌های فولادی و سرمایه‌گذاران این صنعت آغاز شده و معضل بزرگی به شمار می‌رود.

وی با تاکید براینکه قطعی برق صنعت فولاد را فلج کرده است، ادامه داد: این موضوع باعث شد کارخانه‌های فولادی تنها چند روز در هفته فعال باشند. ، در حالی که زنجیره فولاد در جهان با چالش سودآوری مواجه است.

به گفته حسینی بازار جهانی فولاد دیگر هیچ شباهتی به گذشته ندارد و دوران فولاد ۲۰۰ دلاری به پایان رسیده است.

کارشناس بازار سرمایه، به بررسی وضعیت صنعت فولاد ایران و چالش‌های پیش روی آن پرداخت و اظهار داشت : دستیابی به ظرفیت ۵۵ میلیون تن فولاد، موجب سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجهی در تمام زنجیره تولید از معدن تا محصولات نهایی شده است.

حسینی با اشاره به تحولات یک دهه اخیر، گفت: ایران از یک کشور واردکننده فولاد به یک صادرکننده تبدیل شده است، اما در این مسیر با چالش‌هایی در زنجیره تأمین و تولید مواجه شده‌ایم.

وی افزود که وابستگی صنعت فولاد به انرژی‌های گاز و برق، به ویژه در بخش احیا و کوره‌های الکتریکی، باعث بروز نارسایی‌هایی در این صنعت شده است.

این کارشناس بازار سرمایه به مشکلات تأمین گاز، برق و آب برای صنعت فولاد اشاره کرد و گفت: قطعی‌های انرژی که از دو سال پیش شدت گرفته، منجر به تعطیلی برخی از شرکت‌های فولادی در فصل زمستان شده است. این چالش‌ها همچنان ادامه دارد و از اوایل بهار امسال دوباره به شدت افزایش یافته است.

حسینی همچنین به مقایسه وضعیت تولید فولاد ایران با کشورهایی مانند چین پرداخت و خاطرنشان کرد: شرکت‌های چینی با زنجیره تولید قوی و ظرفیت‌های بالا عمل می‌کنند، در حالی که وضعیت شرکت‌های ایرانی چندان رضایت‌بخش نیست.

وی به وضعیت بازار جهانی فولاد اشاره کرد و گفت: امروز قیمت‌ها در بازار جهانی با چالش‌های جدی مواجه است و سودآوری برای تولیدکنندگان در سطح جهانی به سختی امکان‌پذیر است.

۵ میلیارد یورو فرصت سرمایه‌گذاری معطل مانده است

الله‌وردی تقوی مشاور استراتژیک صنعت فولاد، نیز در نشست چشم‌انداز صنعت فولاد و چالش‌های پیش‌رو در نمایشگاه مشهد اینوکس گفت: صنعت فولاد در جهان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و تقریباً هیچ کشوری بدون داشتن صنعت فولاد به پیشرفت قابل‌توجهی دست نیافته است.

وی افزود: در تمامی کشورهای پهناور و توسعه‌یافته، صنعت فولاد نقش کلیدی دارد و این موضوع در ایران نیز صدق می‌کند. از سال ۲۰۲۱، ایران رتبه دهم تولید فولاد جهان را در اختیار دارد. با در نظر گرفتن ظرفیت‌های موجود، امکان دستیابی به رتبه هشتم و پیشی گرفتن از ترکیه نیز وجود دارد.

تقوی با اشاره به تاریخچه صنعت فولاد کشور گفت: پیش از انقلاب اسلامی، ظرفیت تولید فولاد ایران حدود ۱.۸ میلیون تن بود، اما اکنون این ظرفیت به ۳۱ میلیون تن رسیده و میانگین رشد سالانه این صنعت به حدود ۸ درصد رسیده که با میانگین هندسی حتی تا ۱۰ درصد قابل محاسبه است.کمتر صنعتی در کشور توانسته چنین نرخ رشدی را به‌صورت پایدار تجربه کند.

مشاور استراتژیک صنعت فولاد تأکید کرد: هیچ صنعتی در کشور پس از انقلاب به این میزان رشد دست نیافته و ما به چشم‌انداز تعیین‌شده در سال ۱۳۸۳ با ظرفیت ۵۵ میلیون تن نزدیک شده‌ایم، هرچند با چالش‌هایی نیز مواجه هستیم.

تقوی با اشاره به ناترازی زنجیره صنعت فولاد کشور توضیح داد: اگر مسئله انرژی را کنار بگذاریم، خود زنجیره فولاد نامتوازن است. تا سال ۱۴۱۰، کشور با کمبود حدود ۸ میلیون تن گندله و ۳۰ میلیون تن سنگ آهن مواجه خواهد بود که نشان‌دهنده عدم توازن در این زنجیره است.

وی افزود: شرکت‌های یکپارچه‌ای مانند فولاد مبارکه که مجموعه کاملی دارند، از این ناترازی کمتر آسیب می‌بینند. به گفته تقوی، مسئله انرژی باعث شده که کاستی‌های زنجیره تأمین کمتر مورد توجه قرار گیرد.

مشاور استراتژیک صنعت فولاد همچنین با اشاره به ذخایر معدنی کشور اظهار داشت: ذخایر موجود تا حدود ۲۰ سال آینده پاسخگوی نیاز کشور خواهد بود و تجربه پنج سال اخیر نشان می‌دهد که یافتن معادن بزرگ‌مقیاس مانند گل‌گهر و سنگان دشوار است.

تقوی یکی دیگر از مشکلات صنعت فولاد را پراکندگی آن دانست و گفت: بیش از ۲۰۰ شرکت و واحد صنعتی فعال در زنجیره فولاد وجود دارد که واحدهای کوچک و متوسط، به‌ویژه آن‌هایی که از مرکزیت بازار فاصله دارند، در سال‌های آینده با مشکلات بیشتری مواجه خواهند شد.

تقوی در ادامه به پروژه‌های توسعه‌ای اشاره کرد و گفت: حدود ۱۰ پروژه کنسانتره‌سازی، ۱۸ پروژه تولید آهن اسفنجی و ۳ پروژه در حوزه بلوم و بیلت در کشور وجود دارد. در مجموع، ۵۰ پروژه متوسط و بزرگ‌مقیاس برای توسعه صنعت فولاد در دست اجرا است.

وی ادامه داد: با میانگین ۱۰۰ میلیون یورو برای هر پروژه، بالغ بر ۵ میلیارد یورو فرصت سرمایه‌گذاری در فولاد کشور وجود دارد.

تقوی تأکید کرد: علی‌رغم چالش‌های موجود، بازیگران بزرگی مانند فولاد مبارکه و گل‌گهر همچنان در حال توسعه این صنعت هستند.

به عقیده این مشاور حوزه فولاد، مجموعه‌هایی مانند گل‌گهر که کل زنجیره فولاد را با هزینه حمل‌ونقل پایین در یک محدوده مشخص در اختیار دارند، در آینده در برابر چالش‌ها مقاوم‌تر و سودده‌تر خواهند بود.

وی گفت: در میان‌مدت و بلندمدت، شرکت‌هایی که به معادن و زنجیره کامل متصل هستند، با اطمینان بیشتری به فعالیت خود ادامه خواهند داد. در نهایت، تداوم سودآوری به عواملی مانند کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و تکمیل زنجیره تأمین بستگی دارد.

راهکار جبران کمبود آب فولادی ها

احمد رحیمی، مدیرعامل توسعه پایدار ریوند، نیز در این نشست درباره چالش تأمین آب صنایع فولادی گفت: در حال حاضر، شرکت‌هایی مانند فولاد خراسان تحت تأثیر کمبود آب قرار دارند و اکثر شرکت‌های فولادی در حال جایگزینی منابع تأمین آب خود هستند. این شرکت‌ها علاوه بر مقابله با فشارهای اقتصادی، با چالش‌هایی مانند تأمین آب نیز دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

وی افزود: سریع‌ترین راهکار برای کارخانه‌های فولادی جهت تأمین آب، استفاده از پساب‌هاست. با این حال، این شرکت‌ها باید در زمینه تأمین سرمایه برای ایجاد زیرساخت‌های لازم نیز فعال باشند.

رحیمی ادامه داد: شرکت‌ها نه‌تنها باید روی تصفیه پساب سرمایه‌گذاری کنند، بلکه باید به سمت جمع‌آوری و ایجاد سیستم‌های شهری جمع‌آوری فاضلاب نیز بروند. این اقدامات هزینه‌های آن‌ها را افزایش می‌دهد و در نهایت منجر به بالا رفتن قیمت آب مصرفی خواهد شد.

وی افزود: قیمت آب از کمتر از ۲۰ سنت در سال گذشته به بیش از یک دلار در هر مترمکعب رسیده و هر کارخانه باید ۱۰ میلیون دلار برای تأمین آب و ۵ میلیون دلار دیگر برای ایجاد شبکه هزینه کند.

مدیرعامل توسعه پایدار ریوند، همچنین هشدار داد: هزینه انتقال آب نمک‌زدایی‌شده از کنار دریا بسیار بالاست و قیمت آب در کارخانه‌های فولادی استان اصفهان به بیش از ۳.۵ یورو رسیده است.

اتمام ذخایر سنگ‌آهن تا ۱۰ سال دیگر

آستانه، معاون اقتصادی و مالی فولاد خراسان، نیز در پنل «چشم‌انداز صنعت فولاد و چالش‌های پیش‌رو» گفت: صنعت فولاد برای سومین سال متوالی فعالیت خود را بر اساس تاب‌آوری پیش می‌برد و اولویت خود را از توسعه به حفظ بقا کاهش داده است. این تغییر اولویت به دلایلی است که پیش‌تر به آن‌ها اشاره شد.

وی درباره تکمیل زنجیره تولید فولاد گفت: اخیراً شاهد بودیم که فولاد مبارکه اصفهان، شرکت اپال را از بانک پارسیان خریداری کرد. این تصمیم، یک اقدام استراتژیک کلیدی برای این شرکت بود تا تأمین مواد معدنی خود را برای آینده پایدار کند.

آستانه در خصوص راهکارهای تأمین مواد اولیه افزود: یکی از راهکارهای پیشنهادی برای رفع مشکل تأمین مواد اولیه، واردات است که می‌تواند از طریق اقیانوس یا کشورهای همسایه مانند افغانستان انجام شود.

وی هشدار داد: شرکت‌هایی که در حوزه سنگ‌آهن فعال نیستند، باید در سال‌های آینده با صنعت خداحافظی کنند، چرا که معادن فعلی با ذخیره یک میلیارد تن تا ۱۰ سال دیگر به پایان می‌رسند. او گفت: کشور امکان واردات سنگ‌آهن از اقیانوس یا افغانستان را ندارد.

آستانه ادامه داد: به دلیل ناترازی‌های انرژی در صنعت فولاد، تمرکز شرکت‌ها به سمت احداث نیروگاه‌ها معطوف شده که این موضوع چندان مطلوب نبوده است. در زمستان گذشته نه گاز داشتیم، نه برق؛ در تابستان نیز نیروگاه‌ها با گازوئیل کار کردند که منجر به نبود همین سوخت در زمستان شد.

معاون اقتصادی و مالی فولاد خراسان در مورد نرخ‌های جهانی اظهار داشت: سیاست‌های چین، به‌ویژه در بخش صنعت ساختمان، از عوامل اصلی کاهش قیمت‌ها بوده است. با این حال، چین در گذشته تصمیم‌های مهمی برای احیای صنعت فولاد خود اتخاذ کرده است. در این برهه، باید منتظر نتیجه جنگ تجاری بین چین و آمریکا باشیم که تأثیر بسزایی بر صنعت فولاد خواهد داشت.