کدام «قندی» ارزنده‌تر است؟

به گزارش صدای بورس، تلاش برای کشت نیشکر در ایران در سال ۱۳۳۸ با احداث اولین واحد بزرگ کشت و صنعت نیشکر در هفت تپه در خوزستان، آغاز شد. در سال ۱۲۷۴ هجری شمسی راه‌اندازی اولین کارخانه تولید قند و شکر از چغندر در منطقه کهریزک صورت گرفت. از حدود سال ۱۳۱۱ به‌تدریج کارخانه‌های قند در مناطق مختلف ایران تاسیس شدند و هم اکنون حدود ۲۹ کارخانه از چغندر قند و ۹ کارخانه از نیشکر، تولید قند و شکر را انجام می‌دهند.

دوره کارکرد کارخانه‌های شکر در ایران حدود ۱۰۰ روز در سال است و به‌دلیل برودت هوا، در بقیه روزهای سال تولیدی ندارند. کاشت چغندر نیز در دو فصل بهار و پاییز انجام می‌پذیرد و دوره نگهداری آن بین ۲۰ تا ۲۵ روز است. در کشور ۲۹ کارخانه از چغندر استفاده می‌کنند که ظرفیت اسمی آن‌ها ۷۴،۰۵۰ تن در شبانه‌روز است. تعداد و ظرفیت کارخانه‌های استفاده‌کننده از نیشکر نیز ۹ عدد و ۱۰۰،۰۰۰ تن در شبانه‌روز است. از ۳۸ کارخانه تولیدکننده شکر در کشور، ۱۹ کارخانه در بازار سرمایه پذیرش شده‌اند که مجموع ظرفیت آن‌ها ۴۵،۴۵۰ تن در شبانه‌روز است که مجموعاً ۲۶ درصد ظرفیت اسمی کل را تشکیل می‌دهند. صنعت قند و شکر در بازار سرمایه دارای ارزش بازاری در حدود ۹۲۰،۱۹۸ میلیارد ریال است که در میان ۴۱ صنعت بورسی، رتبه ۱۵ را به‌خود اختصاص داده است.

از لحاظ ارزش بازاری، از میان ۱۹ شرکت پذیرفته شده در بازار سرمایه، سه نماد «نیشکر»، «قهکمت» و «قصفه» ا با ۵۸۴، ۴۱ و ۳۳ هزار میلیارد ریال دارای بیشترین ارزش بازار و سه شرکت «قشکر»، «قشیر» و «قجام» نیز با ۷، ۶ و ۴ هزار میلیارد ریال، دارای کمترین ارزش بازار هستند.
در میان شــرکت‌های بورسی صنعت قند و شکر، ۱۴ شرکت گزارش‌های ماهانه‌ای در سامانه کدال منتشر می‌کنند که از طریق این گزارش‌ها می‌توان اطلاعات تولیدی این شــرکت‌ها را در سال ۱۴۰۳ استخراج کرد. این ۱۴ شرکت در سال ۱۴۰۳ در مجموع ۵۸۴ هزار تن شکر حاصل از چغندر تولید کرده‌اند که سه شرکت «قصفها»، «قیستو» و «قهکمت» با ۸۰، ۷۲ و ۶۳ هزار تن و با سهم ۱۴، ۱۲ و ۱۱ درصدی، بزرگترین تولیدکننده‌های سال ۱۴۰۳ بوده‌اند. لازم به ذکر است که سه نماد «قاروم»، «قتربت» و «قشرین» به دلیل منتشر نشدن گزارش‌های ماهانه، وضعیت تولید کل سال ۱۴۰۳ آن‌ها نامشخص است. از لحاظ مبلغ فروش، این ۱۴ شرکت در سال گذشته مجموعاً مبلغ ۲۳۴،۰۲۴ میلیارد ریال فروش داشته‌اند که سه نماد «قصفها»، «قیستو» و «قهکمت» با ۱۵، ۱۳ و ۱۲ درصد، بیشترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند.
یکی از مهم‌ترین عواملی که در سود و زیان شــرکت‌های این صنعت تأثیرگذار است، نرخ خرید چغندر و فروش شکر خام است. در سال گذشته نرخ بهاره چغندر ۳۹.۳ و پاییزه نیز ۳۸ میلیون ریال به ازای هر تن و نرخ شکر نیز ۳۵۰ میلیون ریال به ازای هر تن تعیین شد. در سال جاری هنوز قیمت شکر اعلام نشده است ولی شایعاتی مربوط به تصویب نرخ حدود ۵۵۰ میلیون ریالی به‌گوش می‌رسد که نرخ مناسبی برای این صنعت به‌شمار می‌رود. در خصوص این صنعت باید درنظر داشت که به دلیل هزینه‌های جایگزینی و نبود وجود چغندر کافی در کشور، تأسیس کارخانه شکر توجیه اقتصادی ندارد و این صنعت، یک صنعت کاملاً انحصاری است. همچنین به دلیل قدیمی بودن شــرکت‌های بورسی این صنعت، این شــرکت‌ها دارای زمین‌ها و دارایی‌های ارزشمندی هستند که در تعدادی از این شــرکت‌ها تجدید ارزیابی دارایی‌ها نیز رخ نداده است. از قیمت فروش آزاد سایر محصولات حاصل از چغندر همچون تفاله و ملاس نیز نباید غافل شد که حاشیه سود بسیار مناسبی را همراه دارند. در نهایت اگر نرخ ۵۵۰ میلیون ریالی شکر در سال جاری تصویب شود و با درنظر گرفتن سایر پتانسیل‌های این صنعت همچون ارزش بالای دارایی‌های شــرکت‌ها، می‌توان سال خوبی را برای این صنعت متصور بود.

• بهناز اکبرپور - تحلیلگر بازار سرمایه

• شماره ۵۸۷ هفته نامه اطلاعات بورس