نپیوستن ایران به FATF مانعی بزرگ برای گشایش اقتصادی است

به گزارش صدای بورس، سرمایه‌گذاری در بخش تولید، در شرایطی به عنوان شعار سال ۱۴۰۴ انتخاب شده است که دولت ترامپ بر سر کار است و تشدید تحریم‌ها شریان‌های اقتصادی ایران را بسته است. این در حالی است که هنوز بر سر پیوستن یا نپیوستن به FATF در داخل کشور بحث و مناقشاتی در بین است. این موضوع امکان سرمایه‌گذاری‌ها در بخش تولید را متاثر از خود می‌کند، خصوصا که بسیاری از ایرانیان خارج از کشور نیز برای سرمایه‌گذاری دچار تردید می‌شوند.

در این خصوص بهمن آرمان، اقتصاددان اظهار کرد: ما در طول این ۴۶ سال، همواره تحریم بوده‌ایم. یعنی پس از اشغال سفارت آمریکا و محدود شدن سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی در بخش نفت و گاز طبیعی ایران، دیدیم که همواره با تحریم روبه‌رو بودیم. اگر هم توانستیم در بخش پتروشیمی سرمایه‌گذاری‌های سنگینی انجام دهیم، به دلیل حضور آقای نعمت‌زاده در رأس این حوزه، یعنی در رأس شرکت ملی صنایع پتروشیمی، توانستیم سرمایه‌گذاری‌های سنگینی انجام دهیم و رتبه خودمان را در خاورمیانه بالا ببریم.

آرمان در ادامه توضیح داد: البته هنوز فاصله ما با عربستان سعودی بسیار زیاد است، زیرا آنها بیشتر از شرکت‌های مشترکی بهره می‌برند که با اروپایی‌ها و عمدتاً آمریکایی‌ها همکاری دارند و این شرکت‌ها سهام‌دار هستند. بنابراین، آنها به تکنولوژی‌های پیشرفته دسترسی دارند. در حالی که تکنولوژی‌هایی که ما در بخش پتروشیمی استفاده می‌کنیم، از رده خارج هستند و به همین دلیل است که تحریم‌ها تأثیر خود را گذاشته‌اند و کالاهای ما با کیفیت پایین‌تری تولید می‌شوند و طبیعتاً در بازار جهانی ارزان‌تر فروخته می‌شوند.

او همچنین به وضعیت صنعت فولاد اشاره کرد و گفت: اما در بخش فولاد، ما سرمایه‌گذاری‌های بزرگی، عمدتاً در فولاد مبارکه، انجام دادیم و اگر سال گذشته برق و گاز طبیعی قطع نمی‌شد، نزدیک بود که به تولید ۴۰ میلیون تن فولاد دست یابیم. این میزان ما را در رده‌بندی جهانی از رتبه دهم به رتبه هفتم ارتقا می‌داد. اما در سایر بخش‌ها، به‌ویژه در بخش نیروگاهی، ما ضعیف عمل کردیم. وزرای کارآمدی، به جز آقای دکتر بانکی که بنیاد این سطوح جدید را بنا نهادند و در دوره سازندگی نیز این موضوع را شدیداً پیگیری کردند، کار خاصی در زمینه برق انجام ندادند و عوارض آن را اکنون می‌بینیم.

وی با انتقاد از روابط بین‌المللی ایران افزود: به هر حال، قطع رابطه ما با کشورهای دارای تکنولوژی و تمرکز بر روسیه و چین به ما آسیب فراوانی وارد کرده است، زیرا این دو کشور تولیدکننده تکنولوژی نیستند. البته برخی از کشورهای اروپایی و آمریکا تولید کالاهای غیرحساس خود را به چین منتقل کرده‌اند و له این خاطر ما توانستیم بخشی از نیازهای خود را از آنجا تأمین کنیم. اما به‌طور مثال، ما در حال ساخت بزرگ‌ترین کارخانه تولید کاغذ از ضایعات در جنوب ایران هستیم که البته اکنون متوقف شده است. چینی‌ها به دلیل پیچیدگی تکنولوژی تولید کاغذ، مورد قبول ایرانی‌ها قرار نگرفتند و ماشین‌آلات چینی را نپذیرفتیم. به همین خاطر، بخش حساس آن از فنلاند خریداری شد، البته در زمانی که تحریم‌ها به شدت فعلی نبودند.

او ادامه داد: نه چین تولیدکننده تکنولوژی است و نه روسیه. اما عملاً ما تخم‌مرغ‌های خود را در سبدی گذاشته‌ایم که این سبد هر لحظه ممکن است شکسته شود و ته ندارد. خودمان را از تکنولوژی‌های جدید دور کرده‌ایم و به همین دلیل است که نتوانستیم پالایشگاه بسازیم، زیرا برخی از قطعات آنها دارای پتنت هستند و ما باید این پتنت‌ها را بخریم. از کجا؟ از آمریکا که هیچ‌گونه مراوده‌ای با آن نداریم.

آرمان به برخی استثناها اشاره کرد و گفت: البته در زمانی که تحریم‌ها اندکی کاهش یافته بود، توانستیم پالایشگاه شازند را در اراک بسازیم. پالایشگاه بندرعباس نیز در دوره سازندگی ساخته شد که با تکنولوژی ژاپن و ایتالیا بود. اما درباره پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس، تا جایی که من اطلاع دارم، هنوز خط چهارم آن، که بزرگ‌ترین خط است، به بهره‌برداری نرسیده است، زیرا تکنولوژی پیچیده‌ای دارد و احتمالاً قطعاتش را به ایران نمی‌دهند.

وی با اشاره به مشکلات مالی بین‌المللی اظهار کرد: ما علی‌رغم اینکه سهام‌دار بانک توسعه اسلامی هستیم، به ما وام نمی‌دهند. علی‌رغم اینکه سهام‌دار بانک جهانی هستیم و در طول این ۴۶ سال همواره سهم خود را در افزایش سرمایه بانک جهانی پرداخت کرده‌ایم، نمی‌توانیم حتی یک دلار از بانک جهانی یا صندوق بین‌المللی پول بگیریم. بنابراین، اینها عملاً به این معناست که وضع موجود نمی‌تواند دوام بیاورد، زیرا ما خودمان را از دروازه‌های ورود سرمایه خارجی و، مهم‌تر از آن، تکنولوژی‌های پیشرفته محروم کرده‌ایم.

آرمان هشدار داد: به همین دلیل است که می‌بینیم وزارت نفت اخطار داده که اگر روند فعلی ادامه یابد، در طول چهار سال آینده هر سال یکی از فازهای پارس جنوبی را از دست خواهیم داد. البته هرچند وزارت نفت اقدام به امضای یک قرارداد ۱۷ میلیارد دلاری با شرکت‌های ایرانی کرده است، اما این قرارداد پشتوانه‌ای ندارد، زیرا پشتوانه آن ماشین‌آلات، تجهیزات، تکنولوژی و هزار و یک چیز دیگر است که با وجود تحریم‌ها و نپذیرفتن FATF عملی نخواهد شد. بنابراین، فکر می‌کنم ضروری است که در سیاست‌های خارجی خود تجدیدنظر کنیم. این قهر کردن ما با صاحبان تکنولوژی دارد بسیار گران برای ما تمام می‌شود.

بهمن آرمان در ادامه سخنان خود گفت: بسیاری از کارخانه‌های ما، به استثنای فولاد مبارکه که تکنولوژی خود را به‌روز نگه داشته است، با تکنولوژی‌های از رده خارج کار می‌کنند و ما نیازمند سرمایه‌گذاری‌های سنگینی در این بخش‌ها هستیم. در غیر این صورت، نرخ بیکاری به‌شدت افزایش خواهد یافت و در نهایت، این قطعی برق نیز خود به دنبال خود کاهش تولید را به همراه دارد و افزایش نرخ بیکاری را در پی خواهد داشت. بخشی از گرانی‌هایی که ما در طول دو سال اخیر تجربه کرده‌ایم، دقیقاً به همین دلیل است که قطعی برق، آب و گاز ضربه شدیدی به بخش تولید وارد می‌کند. در مواردی حتی شاهد بودیم که مواد اولیه‌ای مانند شیر، که به‌سرعت فاسد می‌شود، به دلیل قطعی برق از بین رفته است.

آرمان در ادامه به موضوع پیوستن به FATF پرداخت و گفت: الان خیلی‌ها می‌گویند تا وقتی که تحریم هستیم، پیوستن ما به FATF بی‌فایده است. در حالیکه FATF برای مورد دیگری است، یعنی شفاف‌سازی در نقل‌وانتقال پول. نپیوستن به آن دست ما و دولت را برای انجام برخی کارها می‌بندد. اما اگر FATF تصویب شود، طبیعتاً گشایشی ایجاد خواهد شد که می‌تواند کار را آسان‌تر کند. ولی جریان‌هایی در ایران وجود دارند که، جریان‌های ضدتوسعه‌ای هستند.

او همچنین به مشکلات زیرساختی اشاره کرد و افزود: این کمبود برق یک‌روزه به وجود نیامده است. این نتیجه کار سه دولتی است که پس از دوره سازندگی بر سر کار آمدند. اکنون نیز آقای پزشکیان یک دولت تکنوکرات ندارد و دولتش عملاً ترکیبی از جناح‌های مختلف است که در بسیاری از موارد ضعیف هستند و در حد وزیر نمی‌توانند کار کنند. من فکر می‌کنم که در حال حاضر، ضرورت ترمیم جدی کابینه در دولت آقای پزشکیان احساس می‌شود و باید افرادی بر سر کار بیایند که توانایی و انگیزه لازم برای کار کردن داشته باشند.

آرمان در پاسخ به برخی انتقادات درباره پیوستن به FATF گفت: برخی می‌گویند که اطلاعات ما مثلاً درز می‌کند. این در حالی است که ما هر روز خبر هک شدن یکی از بانک‌ها را می‌شنویم. اما وقتی می‌خواهیم به FATF بپیوندیم، می‌گویند که اطلاعات ما را دشمن برمی‌دارد برای خودش، من نمی‌دانم آیا واقعاً تمام این کشورها دشمن هستند؟ چند تا از آنها دشمن‌اند؟ اگر دشمن هستند، پس چطور این همه کارخانه در ایران به وجود آمده است؟ بعد از انقلاب که ما عملاً تحریم بودیم. نمی‌دانم چه نوع اطلاعاتی به بیرون درز می‌کند. اگر اطلاعات ما به بیرون درز می‌کند، چرا کشورهای دیگر اعتراضی نمی‌کنند؟ فقط اطلاعات ما به بیرون درز می‌کند؟

وی در مقایسه با کشورهای دیگر افزود: اطلاعات کشوری مثل آلمان که اکنون از نظر اقتصادی جای ژاپن را گرفته و دومین اقتصاد بزرگ جهان است، چه؟ درست است که تولید ناخالص داخلی چین بالاست، اما چین هنوز کشور تولیدکننده تکنولوژی نشده و تکنولوژی‌های حساس را غربی‌ها یا آمریکایی‌ها داشته یا حتی آمریکایی‌ها آن را در اختیار اروپایی‌ها هم قرار نمی‌دهند. نمونه‌اش همین است که آمریکا کمک نظامی خود به ناتو را کاهش داده و به آنها گفته است که سلاح‌های خودتان را خودتان بسازید. اما اروپایی‌ها که نمی‌توانند، و به همین خاطر است که طبق آماری که بلومبرگ اعلام کرده، ۶ درصد از تجهیزات نظامی که اروپایی‌ها پس از به قدرت آمدن ترامپ خریداری کردند، از آمریکا و شرکت‌های آمریکایی بوده است، چون خودشان آن تکنولوژی‌های پیچیده را ندارند و منابع کافی هم در اختیار ندارند.

منبع: اقتصاد آنلاین