در سالهای اخیر، گزارشهایی از فعالیت شرکتهای کاغذی یا معاملات غیرعادی با هدف شستوشوی پول در بورس تهران مطرح شده، اما ابزارهای سنتی نظارت، اغلب در این زمینه ناکارآمد بودهاند. در این میان، فناوریهای نوین مانند هوش مصنوعی (AI) و بلاکچین میتوانند بهعنوان راهکارهایی عملی و قابل اجرا، این چالش را مهار کنند.
هوش مصنوعی با تحلیل دادههای کلان بازار، قادر است الگوهای مشکوک را شناسایی کند. سازمان بورس و اوراق بهادار میتواند با توسعه سامانههایی مبتنی بر AI، این الگوها را بهصورت لحظهای رصد کند. این فناوری، که در بازارهای جهانی مانند بورس لندن استفاده میشود، با هزینهای معقول و تکیه بر متخصصان داخلی قابل پیادهسازی است. کافی است دادههای معاملاتی فعلی با الگوریتمهای ساده آموزش داده شوند تا دقت نظارت افزایش پیدا کند.
بلاکچین نیز با ثبت غیرقابلتغییر تراکنشها، شفافیت را به بازار میآورد. میتوان از این فناوری برای ردیابی زنجیره مالکیت سهام و جلوگیری از نقلوانتقالهای مخفیانه استفاده کرد. بهعنوان مثال، ایجاد یک دفتر کل توزیعشده برای ثبت هویت سرمایهگذاران و معاملات، دستکاری سوابق را غیرممکن میکند. این راهکار، با توجه به زیرساختهای موجود در صنعت بانکداری و فینتک ایران، مانند سامانههای پرداخت الکترونیک، قابل بومیسازی است.
با این حال، چالشهایی نیز وجود دارد، کمبود متخصصان آشنا به این فناوریها، مقاومت نهادهای سنتی و نیاز به سرمایهگذاری اولیه، موانعی قابلتوجه هستند. اما با توجه به حضور استارتاپهای ایرانی در حوزه فینتک و حمایتهای دولتی از نوآوری، این مشکلات قابل رفعاند. تجربه جهانی نشان میدهد کشورهایی مثل سنگاپور و یا امارات با همین ابزارها پولشویی را تا حد زیادی کنترل کردهاند.
-
ویدا جناب مهابادی - مسئول مبارزه با پولشویی کارگزاری بانک ملت
- شماره ۵۸۵ هفته نامه اطلاعات بورس