به گزارش صدای بورس، در نشست تخصصی پوشش ریسک نرخ سود در بازار سرمایه اسلامی، بهروز خدارحمی، مدیرعامل تأمین سرمایه تمدن در خصوص ریسک نرخ سود گفت: ریسک نرخ سود، به سود یا زیان بالقوه حاصل از نوسانات نرخ سود در سرمایه گذاری‌ها اشاره دارد.و به طور یقین نوسان نرخ سود منحنی بازده اوراق بر درآمد ثابت اثر می‌گذارد و از این طریق ارزش اوراق با درآمد ثابت دچار نوسان می‌شود.
وی ادامه داد: تأمین مالی برای قرض‌دهنده مانند پروژه‌ای با جریانات نقدی آتی است. ریسک پروژه تأمین مالی برای قرض‌دهنده بیش از عدم اطمینان از جریان نقدی ریسک نرخ تامین مالی آتی آن است. تأمین مالی کسب و کارها عموما با نرخ ثابت و بالارفتن هزینه تأمین مالی از طریق این اوراق است.
خدارحمی درخصوص چالش ریسک نرخ سود برای تأمین سرمایه بیان کرد: عمده تأمین سرمایه‌ها از طریق اوراق تأمین مالی مشتریان انجام می‌شود.
مدیرعامل تامین سرمایه تمدن درباره ابزار آتی سبد اسناد خزانه اسلامی اظهارداشت: آتی به عنوان ابزار پوشش ریسک موجب کاهش هزینه تأمین می‌شود.کشف قیمت افزایش نقدشوندگی با ایجاد امکان پوشش موجب افزایش کارایی بازار، افزایش جذابیت سرمایه گذاری برای سرمایه‌گذاران ریسک گریز با ایجاد امکان پوشش ریسک، کسب بازده از تغییرات نرخ سود، بهبود عملیات بانکداری، تعهد پذیره نویسی، مدیریت صندوقهای با درآمد ثابت و بازارگردانی با پوشش ریسک نرخ سود می‌شود.
وی در ادامه نشست به تبعات ریسک نرخ سود اشاره کرد و گفت: نوسان ارزش اوراق با درآمد ثابت و افزایش ریسک صندوقهای با درامد ثابت، کاهش تمایل سرمایه گذاران ریسک گریز به سرمایه گذاری در اوراق با درآمد ثابت، افزایش زیان عملیات بازار گردانی به دلیل عدم امکان بستن معاملات در نبود ابزارهای مشتقه، افزایش ریسک پذیره نویسی اوراق با در آمد ثابت و بالا رفتن هزینه تامین مالی از طریق این اوراق، افزایش هزینه تامین مالی و افزایش هزینه بهره کسب و کارها در تامین مالی سرمایه در گردش و سرمایه ثابت و زیان صنعت تامین سرمایه و بانکها بر اثر افزایش نرخ سود و کاهش توان آنها در تامین مالی بخش تولید را به عنوان تبعات ریسک نرخ سود مطرح کرد.
خدارحمی در ادامه با اشاره به ریسک نرخ سود در تعهد پذیره نویسی گفت: در بسیاری از بازارهای توسعه یافته اوراق دولت از سوی خزانه داری به معامله گران عمده فروخته می شود، معامله گران عمده برای پوشش ریسک نرخ بهره، معمولا در آتی اوراق با درآمد ثابت دولتی موقعیت فروش می گیرند و پس از فروش اوراق مذکور موقعیت فروش را می بندند ، آتی سبد اخزا کارکردی مشابه آتی أوراق دولتی در بازارهای توسعه یافته دارد و می تواند در پوشش ریسک پذیره نویسان اوراق با درآمد ثابت مورد استفاده قرار بگیرد ، امکان پوشش ریسک نرخ سود از سوی پذیره نویسان می تواند با کاهش ریسک آنها، بازده مورد درخواست پذیره نویسان نرخ اوراق موضوع پذیره نویسی، را کاهش دهد، به این ترتیب هزینه تامین مالی از طریق اوراق موضوع پذیره نویس کاهش خواهد یافت.
مدیرعامل تأمین سرمایه تمدن افزود: یکی از ریسک‌هایی که در حوزه تأمین مالی متصور است، تغییرات نرخ سود است. قوانین تعیین نرخ سود مبتنی بر بازار این امکان را فراهم می‌کند که نرخ سود براساس تغییرات زمان تعریف شود.
خدارحمی خاطرنشان کرد: پوشش جهت پوشش ریسک نرخ سود باید حساسیت ارزش پرتفوی نسبت به تغییر نرخ سود به صفر نزدیک شود. دیرش تغییر خطی ارزش اوراق با درآمد ثابت نسبت به تغییر نرخ بازده سررسید اوراق را نشان می‌دهد؛ بنابراین پوشش ریسک مبتنی بر دیرش دارای میزانی از ریسک پایه است.
وی با اشاره به آتی اوراق با درآمد ثابت بیان کرد: در اکثر کشورهایی که بازار بدهی فعال دارند مورد استفاده قرار میگیرد. هر قرارداد بر دامنه سررسیدها تعریف می‌شود. آتی سبد اخزا تا حد زیادی مشابه آتی اوراق دولتی است و هر سبد پایه می‌تواند با اسناد خزانه که سررسید آنها در دامنه از پیش معین شده است.
نرخ دستوری چالش مهم بازارمالی
در ادامه این نشست سید مرتضی ذکاوت عضو هیات مدیره بانک توسعه صادرات با ابراز خرسندی از پرداختن به ابزار نرخ سود در بازار تامین مالی که نقش بسیار مهمی در بازار مالی ایفا می کند ، گفت: ابزار مشتقه اسلامی با چالش ها و فرصت هایی همراه است.
وی از نرخ سود دستوری به عنوان یکی از چالش های مهم در این بازار مالی ایران نام برد و اظهار داشت: در بازار فعلی کشور ما امکان پیش بینی تمامی ریسک های موجود وجود ندارد.
عضو هیات مدیره بانک توسعه صادرات ادامه داد: نبود ابزار تامین مالی برای تامین نوسانات نرخ سود از سوی تامین کنندگان نیز به عنوان چالش اساسی در بازار مالی ایران مطرح است.
ذکاوت، در خصوص ابزار مشتقه در حوزه تامین مالی بیان کرد: ابزار مشتقه اسلامی معمولا برای پوشش نوسانات قیمت روی قراردادهای تامین مالی تعریف می‌شوند.
وی افزود: یکی از ریسک‌هایی که در حوزه تأمین مالی متصور است، تغییرات نرخ سود است. قوانین تعیین نرخ سود مبتنی بر بازار این امکان را فراهم می‌کند که نرخ سود براساس تغییرات زمان تعریف شود.
عضو هیات مدیره بانک توسعه صادرات ادامه داد: بر این اساس، امکان تعریف نرخ‌های آتی سود امکان پذیر می‌شود. بدین معنی که می‌توان چارچوبی برای تعیین نرخ سود در زمان آینده مشخص نمود. به طور مثال این امکان فراهم می‌شود که نرخ سود دوساله برای یک سال بعد را تعیین کرد.
وی خاطرنشان کرد: تغییرات نرخ سود ناشی از تغییرات عرضه و تقاضا و شرایط بازار نیست بلکه ناشی از تغییرات ذهنیت سیاست گذار بوده که لزوما مبتنی بر قواعد اقتصادی نیست.
حمایت ازتوسعه ابزارهای مالی
قادر معصومی خانقاه مدیر نظارت بر بورس های سازمان بورس اوراق بهادار در ادامه این نشست با اشاره به اینکه سازمان بورس از توسعه استقبال می‌کند گفت: اگر ابزاری طراحی شود که در چارچوب مقررات حاکم بر بازار مالی و مقررات شرع بوده و مباحث مبارزه با پولشویی را رعایت کرده باشد ، سازمان بورس آمادگی کامل خود را در حمایت از این ابزار اعلام می کند.
وی اظهار داشت: همان طور که می‌دانید آتی سبد اخزا در شرکت بورس ۳ سال گذشته راه اندازی شد. سال گذشته آتی تک سهم نیز راه اندازی شد. اخزا و سایر اوراق دولتی در قالب مقررات حاکم بر بازار سرمایه مقررات شرعی و مباحث مبارزه با پولشویی باشد.
مدیر نظارت بر بورس‌ها سازمان بورس ادامه داد: ما موافق این ابزار هستیم و پیگیری‌های لازم را از بعد اجرایی انجام خواهیم داد. از بعد توسعه نیز سازمان پیگیری خواهد کرد.
ضرورت طراحی ابزار پوشش ریسک نرخ سود در بازار
میثم حامدی، مدیر پژوهش، توسعه و مطالعات سازمان بورس و اوراق بهادار در نشست تخصصی پوشش ریسک نرخ سود در بازار سرمایه اسلامی که توسط شرکت تامین سرمایه تمدن برگزار شد، اظهار داشت: امروز اگر ابزارپوشش ریسک نرخ سود را داشتیم صندوقهای درآمد ثابت با خیال راحت‌تری فعالیت می کردند.
مدیر پژوهش، توسعه و مطالعات سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: یکی از سیاست‌های ما در حوزه توسعه حمایت از نهادها و اشخاصی هستند که در حوزه ابزار سازی در بازارفعالیت می کنند.
وی ادامه داد: شاید درباره نرخ سود یا پوشش نرخ سود اگر در سال‌های گذشته صحبت می‌کردیم، چندان محلی از اعراب نداشت و یک سیاست دستوری و بعد از آن نرخ‌های اوراق مشخص بود. امروز اگر درباره پوشش نرخ سود حرف می‌زنیم کمی با اقداماتی که سیاستگذار کلان انجام داده است، قابلیت ادراک بیشتری دارد و مزایای نرخ سود به ویژه برای صندوقهای سرمایه‌گذاری بیشتر درک می‌شود.
حامدی تصریح کرد: امروز اگر ابزارپوشش ریسک نرخ سود را داشتیم صندوقهای درآمد ثابت با خیال راحت‌تری فعالیت می کردند.
وی با اشاره به اینکه ابزارسازی یا نهادسازی در بازار سرمایه به یک مرحله سختی رسیده و ما دیگر نمی‌توانیم از ابزارهای ساده استفاده کنیم؛ گفت: ما تقریبا انواع صکوک را در سفره استفاده از ابزارهای تامین مالی داریم و انواع صندوقهای سرمایه‌گذاری نیز از سال ۸۸ توسعه پیدا کردند و حالا زمان آن است که از نوآوری‌هایی استقبال کنیم که ترکیب این ابزارها یا نحوه استفاده از آنهاست.
حامدی با بیان اینکه ما باید ظرفیت‌های حمایتی باز کنیم؛ توضیح داد: به برخی از ابزارهایی که تا به امروز فکر نشده یا احساس می‌شود که معضل شرعی دارند، فکر کنیم.
علی‌عباس کریمی، معاون توسعه و راهبرد بورس اوراق بهادار تهران در این نشست گفت: در حوزه ابزارسازی، ابزار بسیاری ایجاد کردیم. اما بعضی‌ها به بهره برداری نرسید. فیوچرز و آپشن روی سهم را به بازار معرفی کردیم. اما اینکه مشکل کجاست که از برخی از ابزارها دیر نتیجه می‌گیریم باید بررسی شود.
معاون توسعه و راهبردی سازمان بورس ادامه داد: بخش اول نهادهای مالی هستند که ارتباط مستقیم با فعالان و ناشران دارند. باید دید کارکرد نهادها در توسعه بازار چیست؟ چرا فیوچرز توسعه چندانی نداشت؟ بنابراین توجه به این موضوع که نهادهای مالی به کمک بورس‌ها می‌توانند به نتیجه برسند و با ارتباطی که با سرمایه گذاران دارند، می‌توانند ابزارها را توسعه دهند. ما باید به این سمت حرکت کنیم.
کریمی بیان کرد: توسعه بازار را به کمک نهاد مالی انجام دهیم. مهمترین نهاد مالی تامین سرمایه‌ها هستند. وظیفه سازمان بورس هموارسازی مسیر در این گونه ابزارهاست.
اجرایی شدن قرارداد آتی مبتنی بر سبد اخزا بلامانع است
محمدرضا سیمیاری کارشناس اداره مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار در نشست تخصصی پوشش ریسک نرخ سود در بازار سرمایه اسلامی اظهار داشت: قرارداد های فوروارد و فیوچر توافقی است که برای خرید یا فروش مقدار مشخصی از یک کالا یا ابزار مالی در بین طرفین صورت میگیرد. از دیدگاه اسلامی در بازار های مالی و اسلامی ادله ای را برای مخالفت با این معاملات مشاهده می کنیم که مهمترین آن ها بحث ریسک و غرر است. هر چه اطلاعات بیشتری از یک معامله و قرارداد افشا شود غرر آن معامله کم می شود.
وی ادامه داد: کمیته تخصصی سازمان در حدود ۷ الی ۱۰ مصوبه به بحث آتی ها پرداخته که از سال ۱۳۸۶ الی ۱۴۰۳ جلساتی را در این باره تشکیل داده ایم. مهمترین نکته ملاحظه کمیته فقهی در این باره این است که امکان تحویل سهام دارایی پایه به طور عام وجود داشته باشد. مهمترین شروطی که در قرارداد سبد سهام کمیته فقهی صحیح تشخیص داده، بحث تعدیل سبد سهام مانند افزایش سرمایه و تقسیم سود و توافق طرفین مبنی بر تعدیل سبد پایه در فرض تغییر سبد مرجع می باشد.
سیمیاری در پایان بیان کرد: اجرایی شدن قرارداد آتی مبتنی بر سبد اخزا با رعایت ملاحظات فقهی که قبلا در مصوبات این کمیته صورت گرفته بلا مانع است. البته ضروری است که اسناد خزانه اسلامی موجود در سبد به گونه ای باشند که در زمان سر رسید قرارداد آتی امکان تحویل فیزیکی آن وجود داشته باشد و پس از اینکه دستورالعمل هم نهایی شد مجددا در کمیته طرح شود.
تاثیر ابزارهای پوشش ریسک درکنترل نوسان های بازار
محسن یاوری سرپرست مدیریت توسعه تامین سرمایه تمدن در نشست تخصصی پوشش ریسک نرخ سود در بازار سرمایه اسلامی بیان کرد: نهادهای مالی در ابتدا ریسک را میسنجند و به دنبال ثبات مالی هستند. زیرا منابع زیادی در دسترس دارند. ریسک منجر به نوسان می شود و ریسک و نوسان هم منجر به شکست و ریزش بازار می شود.
وی افزود: وجود ابزار پوشش ریسک تا حدی این ریسک ها را کاهش می دهد. در بحران های مالی سال های مختلف شاهد کاهش آسیب بحران ها می شویم که علت آن افزایش ابزار های پوشش ریسک هستند.
یاوری ادامه داد: وقتی نهادهای مالی مانند بانک ها و تامین سرمایه ها که تامین مالی را برعهده دارند، باید در نرخ های رقابتی تامین مالی کنند که این شرایط خطیری است. اگر این نهادها در معرض ریسک نوسانات نرخ بهره قرار گیرند متحمل زیان های بزرگی خواهند شد. اینجاست که وجود ابزار پوشش ریسک ضروری می شود.
سرپرست مدیریت توسعه تامین سرمایه تمدن در انتها گفت: قبل از توسعه بانک ها و نهاد ها حتما باید ابزار پوشش ریسک نرخ سود را در اختیار آن ها قرار گیرد تا بتوانند نسبت ها را حفظ کنند.
نظر شما