بازار سرمایه سکوی نفع یا ضرر بنگاه‌ها

در خصوص نقش بازار سرمایه در تأمین مالی شرکت‌ها، رشد اقتصادی و تولید چندین نکته بسیار حائز اهمیت است؛ اولین مسئله مهم در این خصوص را می‌توان این جمله مشهور دانست که « بازار سرمایه دماسنج اقتصاد است» که اگر بازار سرمایه رونق داشته باشد به معنای رونق اقتصاد است چرا که بازار سرمایه یعنی مجموعه‌ای از بنگاه‌های اقتصادی که به تولید کالا و خدمات مشغول هستند. این بنگاه‌ها یا تولیدکننده کالا هستند همچون پتروشیمی‌ها و سیمانی‌ها و یا ارائه دهنده خدمات هستند مثل بانک‌ها و بیمه‌ها و شرکت‌های حمل و نقلی، حالا اگر بازار سرمایه روند رو به رشدی داشته باشد به معنای بالارفتن ارزش این شرکت‌هاست. ارزش شرکت‌ها هم همانطور که می‌دانید زمانی بالا می‌رود که بازدهی شرکت‌ها مطلوب باشد و در یک سیکل چرخشی بازدهی به معنای تولید، افزایش فروش و توسعه بنگاه‌هاست بنابراین وقتی درباره بازار سرمایه و تأمین مالی شرکت‌ها صحبت می‌کنیم باید بدانیم اگر بنگاه‌های اقتصادی بتوانند منابع مالی خود را به‌جای آن که از طریق تسهیلات پرهزینه بانکی تأمین کنند، آن را از بازار سرمایه تأمین کنند، می‌توان پیش‌بینی کرد که کلیت بازار سرمایه نیز رشد خواهد کرد. بنابراین اقتصاد ایران که همیشه بانک محور بوده است و همه بنگاه‌ها برای اخذ تسهیلات به سراغ بانک‌ها می‌روند و بسیار گران قیمت و ناکافی است اگر تغییر زاویه داده و به بازار سرمایه رجوع کنند چند اتفاق مهم در اقتصاد کشور خواهد افتاد.
اول آنکه سرمایه‌های خرد مردم جذب بازار سرمایه می‌شود ضمن آنکه مالکان بنگاه‌های اقتصادی تأمین مالی ارزان تر از سیستم بانکی خواهند داشت و در نهایت و البته از همه مهمتر نقدینگی مردم نیز به‌جای آنکه در موارد واسطه‌گری همچون معاملات خودرو و سکه و دلار صرف شود به بخش تولید تزریق می‌شود. درست مثل آنکه سیلی بیابد و به جای آنکه در پشت سد مهار شود و تولیدکننده برق برای تولید برق از آن استفاده کند و یا برای سیراب کردن زمین کشاورزی از آن استفاده شود حجم وسیع آب به زمین‌های کشاورزی سرازیر شود و تخریب زیرساخت‌ها و زندگی مردم را به بار بیاورد. به عبارتی دو روی یک سکه است که می‌تواند مخرب و یا سازنده باشد. نقدینگی در دست مردم هم اگر به درستی جمع و از آن استفاده شود تمامی این موارد منتج به رفاه و تولید و رونق گرفتن بنگاه‌های اقتصادی و کلیت بازار می‌شود؛ اما اگر بازار سرمایه ناکارآمدی داشته باشیم که ساختارها و بنیان‌های صحیحی نداشته‌ باشد، نقدینگی منجر به تخریب بنیان‌های اقتصادی خواهد شد و به عبارتی بلای جان اقتصاد می‌شود. در این بین مهمترین پرسش این است که برای رونق بازاز سرمایه،‌کسب بازدهی مناسب از آن ، افزایش تولید و چرخش چرخ صنعت و اقتصاد کلان باید چه کرد و چه راهکاری در پیش گرفت؛‌پاسخ شفاف و روشن است باید بستری فراهم کرد تا اعتماد به بازار بازگردد و شرط این اعتماد این است که اقتصاد ایران پیش‌بینی‌پذیر باشد و از سوی دیگر تورم تحت کنترل باشد و اقتصاد ایران چشم انداز روشنی داشته باشد بهترین بازار، در کشور بازار سرمایه خواهد بود به خاطر اینکه با وجود آن اقتصاد سالم، تولید و در نهایت اشتغال شکل می‌گیرد و این تولید کالا می‌تواند با عرضه در داخل کشور موجب کاهش گرانی و تورم بشود وهم می‌تواند منشای صادرات باشد و به دنبال آن ارزآوری برای کشور ایجاد شود. بنابراین باید به جمله اول برگردم که اگر بازار سرمایه بازار کارآمدی باشد،‌ آن بازار دماسنج واقعی اقتصاد کشور خواهد شد.

• هادی حق‌شناس - کارشناس بازار سرمایه

• شماره ۵۵۸ هفته نامه اطلاعات بورس