ناترازی ارزی چه آینده ای را برای اقتصاد ایران رقم خواهد زد؟

کفه ترازو در سمت تقاضای ارز به شدت سنگین‌تر است. به نظر می‌رسد در شرایط کنونی هرگونه عرضه ارز یا صحبت از آزادسازی منابع ارزی جزء سیاست‌های کوتاه‌مدت بوده و تاثیری در کنترل نرخ ارز ندارد و موضوع بحث برانگیز اینکه، دولت هم چندان نگران نیست.

پول ملی چیست؟ در واقع پول ملی نشان‌دهنده میزان ارزش و اعتبار یک کشور است. هر چه ارزش پول ملی یک کشور بالاتر باشد، ارزشمندی آن کشور در مبادلات بین‌المللی بیشتر خواهد بود. بنابراین مهمترین مساله برای بانک مرکزی کشورها حفظ ارزش پول ملی است و آن هم به دلیل وجود روابط اقتصادی و بین‌المللی است، زیرا پول ابزاری است برای مدیریت اقتصاد یک کشور و ارزشمندی پول ملی، بیانگر اعتبار کشورهاست در سطح جهانی و روابط اقتصادی بین‌المللی.

پول ملی هر کشور در مقایسه با سایر کشورها، سنجیده و ارزش‌گذاری می‌شود. با این تفاسیر می‌توان عنوان کرد که هر واحد پولی که نسبت به سایر واحدهای پولی کشورهای دیگر ارزش و قیمت بیشتری داشته باشد، قدرتمندتر است. ممکن است این سوال پیش آید که چرا چین سعی می‌کند ارزش پول ملی خود را مقابل دلار پایین نگه دارد. البته می‌دانیم که ارزش پول ملی چین در سال‌های اخیر افزایش یافته و همچنان چین درصدد این است که ارزش یوان خود را بالاتر ببرد و آن را حفظ کند. ولی شاهد آن بودیم که در مواقعی سعی داشته ارزش یوان در برابر دلار را پایین نگه دارد و با توجه به سیاست‌هایی که به کار می‌برد، شاهد فشار رو به پایین یوان در مقابل دلار بوده‌ایم. اتفاقی که اینجا می‌افتد این است که کشوری مثل چین که در حال توسعه است عملا توانسته با توجه به صادراتی که دارد، موتور اقتصادی خود را روشن نگه دارد و با قدرت رو به جلو پیش رود، بنابراین با پایین نگه داشتن ارزش یوان در مقابل دلار امکان صادرات بیشتر برای چین فراهم و پیشرفت اقتصادی حاصل شده است.
وقتی ارزش یوان در برابر دلار پایین نگه داشته شود، موجب می‌شود کالاهای داخلی هم برای مردم چین هم برای صادرات به‌صرفه‌تر و ارزان‌تر باشد. عملا واردات کمتری به این کشور صورت می‌گیرد و از طرفی صادرات چین همچنان فزاینده و رو به رشد خواهد بود. بر این اساس با توجه به صرفه کالاهای چینی برای مصرف‌کننده خارجی تقاضا برای آن بالاتر رفته و این افزایش صادرات موجب ارزآوری بیشتر، رشد اقتصادی بیشتر و رفاه بیشتر چین خواهد شد.
باید توجه داشته باشیم که گرچه با توجه به حوادثی همچون کرونا، جنگ روسیه و اوکراین و سایر مسایل سیاسی و اقتصادی شاهد رکود جهانی گسترده و به نوعی بحران اقتصادی جهانی هستیم، ولی چین همچنان در مقابل آمریکا در بخش صادرات حرفی برای گفتن دارد و همین امر یکی از علت‌های بزرگ تقابل چین و آمریکاست.
بحث ارزش پول ملی همیشه برای کشورها مطرح بوده و غالبا ایران طی چندین سال اخیر در حفظ این مهم، موفق عمل نکرده است. شاید بتوانیم یکی از مهمترین عوامل در حفظ ارزش پول ملی یک کشور را توان تولید آن کشور بدانیم. اینکه یک کشور چطور و به چه میزان بتواند تولید خود را بهینه نگه دارد، مسلما در حفظ ارزش پول ملی آن کشور تاثیر بسزایی دارد. اگر کشورها بتوانند با توجه به زیرساخت‌هایی که فراهم می‌آورند، بخش تولید خود را توسعه دهند و در این بخش موفق عمل کنند به طوری که صادرات بر واردات فزونی داشته، نیاز داخلی تامین شود و علاوه بر نیاز داخلی تامین شده، صادرات از کیفیت مطلوب و بالایی برخوردار باشد، کشورها می‌توانند ارزش پول ملی خود را حفظ کنند.
در شرایط امروز، میزان صادرات در کشور ما عدد قابل ‌توجهی نیست و اغلب این عدد بسیار پایین است. واردات کالاهای مصرفی به شدت بالا رفته و تولید داخلی نیز از کیفیت مطلوبی برخوردار نیست، مصرف‌کنندگان داخلی تمایل به مصرف کالاهای خارجی دارند، زیرا با توجه به شرایط حاکم و نبود تکنولوژی پیشرفته، کالاهای داخلی کیفیت قابل قبول برای مصرف‌کننده داخلی را ندارند و در بخش صادرات نیز حرفی برای گفتن نیست. این عوامل موجب می‌شوند تا ارزآوری به شدت پایین آمده و تقاضا برای آن افزایش یابد، همین امر دلیلی می‌شود که ارزش پول ملی در مقابل ارزهای خارجی که مهمترین آنها در کشور ما دلار و یورو هستند، فشار رو به پایینی را متحمل شود. با توجه به نبود ثبات اقتصادی و سیاسی حاکم بر جامعه شاهد تنش در روابط بین‌الملل نیز هستیم. از طرفی وضعیت تولید با مشکل روبه‌رو بوده و بسیاری از کارخانه‌ها و بنگاه‌های تولیدی ما به علت استهلاک بالای ماشین‌آلات قادر به تولید انبوه نیستند و شرایط تحریم نیز اجازه ورود ماشین‌آلات جدید را نمی‌دهد. در چنین شرایطی، عدم تولید بهینه موجب شده که با افزایش واردات در بخش کالاهای مصرفی و سرمایه‌ای و کاهش صادرات روبه‌رو باشیم.
تورم بالا عامل دیگری است که موجب پایین آمدن ارزش پول ملی می‌شود. تورم یا به عبارتی افزایش سطح عمومی قیمت‌ها موجب کاهش قدرت خرید پول شده است، بنابراین هزینه کالاهای سرمایه‌ای وارداتی بالا رفته و موجب می‌شود واردات گران‌تر و هزینه‌های تولید بالاتر رود. نرخ تورم بالا از جمله عواملی است که تاثیر بسیار منفی بر رشد اقتصادی کشورها دارد.
با همه این تفاسیر در شرایط کنونی که شاهد کاهش ارزش پول ملی و افزایش نرخ ارز خارجی هستیم چرا دولت و بانک مرکزی که رسالتش حفظ ارزش پول ملی است، نگران این مسئله نیستند!!! ترازوی ارزآوری و عرضه ارز در کشور ما عملا همگن نیست. از آنجا که صادرات نداریم، بنابراین ارزآوری در کشور ما بسیار پایین است. گاه اخباری مبنی بر صدور گواهی سپرده ارزی توسط بانک مرکزی صادر می‌شود، یا عرضه ارز در بازار، توسط دولت بالا می‌رود و به صرافی‌ها دستور داده می‌شود به هر میزان ارز عرضه شود تا کمبود ارز در بازار مشاهده نشود، ولی کفه ترازو در سمت تقاضای ارز به شدت سنگین‌تر است. به نظر می‌رسد در شرایط کنونی هرگونه عرضه ارز یا صحبت از آزادسازی منابع ارزی جزء سیاست‌های کوتاه‌مدت بوده و تاثیری در کنترل نرخ ارز ندارد و موضوع بحث برانگیز اینکه، دولت هم چندان نگران نیست.
به نظر می‌رسد سیاست جبران کسری بودجه در هر برهه از زمان برای دولت و سیاست‌گذاران دولتی همچون بازی مار و پله‌ای است که از آن لذت دو چندان می‌برند. گاهی با انتشار اوراق با بازدهی وسوسه‌کننده، گاهی با فروش صندوق‌های سهامی دولتی به سرمایه‌گذاران، گاهی با تشویق مردم جهت ورود به بازار سرمایه و فروش سهام در قیمت‌های غیرمنطقی، و گاهی با بالا بردن ارز و فروش آن به مردمی که سعی در حفظ ارزش دارایی خود دارند آن هم در شرایطی که نرخ تورم و افزایش مداوم آن مردم را به وحشت انداخته است. همه اینها نشان از بازی مار و پله‌ای دارد که تاس آن هم نیش دارد.
به نظر اکنون دولتمردان می‌توانند با فروش ارز در قیمت‌های بالا هزینه‌های پایان سال خود را تا حدی پوشش داده و خرسند از تامین کسری بودجه خود باشند. تامین هزینه‌ها به هر قیمتی.... بحران اقتصادی رخ داده است، با این حال سیاست‌گذاران همچنان در تأملی ژرف به سکوت نشسته‌اند.

وحیده موسوی - مدیر سبدگردانی مشاور سرمایه‌گذاری فاینتک

منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۴۷۸

کد خبر 465520

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
8 + 1 =