به گزارش صدای بورس جایزه علوم اقتصادی به یادبود آلفرد نوبل در سال ۱۹۶۸ از سوی بانک مرکزی سوئد (Sveriges Riksbank) بنیانگذاری شد. گرچه از نظر فنی در مجموعه جوایز نوبل قرار نمیگیرد، اما دریافتکنندگان این جایزه را «برنده جایزه نوبل اقتصاد» مینامند. امروزه این جایزه از سوی آکادمی سلطنتی علوم سوئد در استکهلم به برندگان اهدا میشود. تاکنون ۵۴ جایزه نوبل اقتصاد به ۹۱ اقتصاددان از سراسر جهان تعلق گرفته است که اقتصاددانان آمریکایی با بیش از ۶۰ جایزه، بیشترین سهم را به خود اختصاص دادهاند. در شمارههای قبل، با تعدادی از برندگان جایزه نوبل اقتصاد آشنا شدید. در این شماره نیز به معرفی لئونید کانتوروویچ و جالینگ کوپمانس، دو برنده نوبل اقتصاد در سال ۱۹۷۵ میلادی میپردازیم.
لئونید کانتوروویچ
لئونید ویتالیویچ کانتوروویچ، ریاضیدان نابغه، پدر برنامهریزی خطی و اقتصاددان روس در ژانویه ۱۹۱۲ در شهر سن پترزبورگ (پتروگراد و لنینگراد از سال ۱۹۱۴ تا ۱۹۹۱) به دنیا آمد. پدر او در این شهر به پزشکی اشتغال داشت. لئونید در سال ۱۹۲۶ زمانی که ۱۴ سال داشت، وارد دانشگاه دولتی لنینگراد شد و مدرک خود را در سال ۱۹۳۰ از دانشکده ریاضیات و مکانیک دریافت کرد. با پایان تحصیلات دانشگاهی، او در سال ۱۹۳۴ وقتی تنها ۲۲ سال داشت، به رتبه استاد تمام دست یافت. لئونید کانتوروویچ پس از آن به همکاری با دولت شوروی پرداخت. نخستین ماموریت او، بهینهسازی روند تولید در صنعت تخته سهلایی بود. او در سال ۱۹۳۹ تکنیک ریاضی را ابداع کرد که امروز با عنوان برنامهریزی خطی میشناسیم. بعدها این روش به دست جرج دانتزیگ (اقتصاددان آمریکایی) توسعه یافت. کانتوروویچ کتابهای متعددی به رشته تحریر درآورد که از مهمترین آنها میتوان به این موارد اشاره کرد: «روش ریاضی برنامهریزی تولید» (۱۹۳۹)، «بهترین کاربردهای منابع اقتصادی» (۱۹۵۹) و «روشهای تقریبی تحلیل برتر» (۱۹۳۶ به همراه ولادیمیر ایوانوویچ کریلوف).
کانتوروویچ در جریان محاصره لنینگراد در جنگ جهانی دوم، نقش مهمی در تداوم روند ارسال غذا به شهر داشت و به همین دلیل، نشان افتخار جنگ میهنی را دریافت کرد. همچنین در سال ۱۹۴۹ جایزه دولتی استالین به او اعطا شد. پس از سال ۱۹۶۰، او به شهر نووسیبریسک در سیبری رفت و در دانشگاه دولتی این شهر به تدریس پرداخت. مشارکت در ارائه تئوری «تخصیص بهینه منابع» جایزه نوبل اقتصاد را در سال ۱۹۷۵ برای او به ارمغان آورد.
لئونید کانتوروویچ در آوریل ۱۹۸۶ درگذشت.
جالینگ کوپمانس
جالینگ چارلز کوپمانس، ریاضیدان و اقتصاددان هلندی- آمریکایی بود که در سال ۱۹۷۵ به دلیل مشارکت در ارائه تئوری «تخصیص بهینه منابع» به همراه لئونید کانتوروویچ موفق به دریافت جایزه نوبل اقتصاد شد. او نشان داد که بر مبنای معیارهای کارایی معین این امکان وجود دارد که استنتاجهای مهمی درباره سیستمهای قیمت بهینه انجام داد.
جالینگ کوپمانس در آگوست ۱۹۱۰ در هلند به دنیا آمد. او در دانشگاه اوترخت به تحصیل در رشته ریاضی پرداخت اما در ۱۹۳۰ به فیزیک نظری تغییر رشته داد. در ۱۹۳۳ با یان تینبرگن (اقتصاددان هلندی برنده نوبل اقتصاد سال ۱۹۶۹) آشنا شد و برای مطالعه اقتصاد ریاضی به آمستردام رفت. علاوه بر اقتصاد ریاضی، کوپمانس پژوهشهای خود را به حوزههای اقتصادسنجی و آمار توسعه داد. در ۱۹۳۶ زیر نظر هندریک کریمرز (فیزیکدان هلندی) با درجه دکترا از دانشگاه «لیدن» فارغالتحصیل شد.
در سال ۱۹۴۰ کوپمانس به آمریکا مهاجرت کرد و برای مدتی در یک اداره دولتی در واشنگتن مشغول به کار شد. در همین زمان کتاب «اقتصاد حملونقل» را منتشر کرد. سپس به شیکاگو رفت و به گروه پژوهشی «کمیسیون کاولز برای پژوهش در اقتصاد» پیوست. در سال ۱۹۴۶ به تابعیت آمریکا درآمد و در ۱۹۴۸ مدیر کمیسیون کاولز شد. در همین سال به عضویت انجمن آمار آمریکا برگزیده شد. در ۱۹۵۰ نیز به عضویت آکادمی سلطنتی هنر و علوم هلند درآمد. پژوهشهای او در حوزههای فیزیک و شیمی نیز شهرت دارند. کوپمانس در زمان حیات چندین کتاب به رشته تحریر درآورد.
جالینگ چارلز کوپمانس در فوریه ۱۹۸۵ در آمریکا درگذشت.
- علی دانیال - روزنامهنگار
نظر شما