در بازار سرمایه هر کشوری اصل کشف قیمت عادلانه از طریق تقابل رقابتی عرضه و تقاضا توسط بازیگران و به خصوص بازیگران حرفه‌ای برای مسئولین نظارتی و قانونگذار بسیار مهم است.
این مهم از طریق ایجاد فضای غیر سیاسی، غیر دولتی، اطلاع رسانی شفاف، قانون مداری، عدالت در معاملات توسط افراد آگاه، مطلع، با اخلاق حرفه‌ای و در بسیاری از مواقع قسم خورده که به عنوان سهامداران یا معامله‌گران حرفه‌ای تلقی می‌شوند، صورت می‌گیرد.
معامله‌گران و سهامداران حرفه‌ای نقش تأثیرگذار در تعیین ارزش واقعی، ذاتی دارایی‌ها یا سهام شرکت‌ها دارند. معامله‌گران و سهامداران حرفه‌ای با توان مالی بالا و استفاده از توان کارشناسی، دیدگاه معمولا میان تا بلند مدت و با استفاده از روش‌های ارزشیابی پیشرفته از طریق ایجاد عرضه و تقاضا، عامل مؤثری در کشف قیمت واقعی دارایی‌های در حال معامله در بازار سرمایه هستند. اهمیت و نقش این معامله‌گران و سهامداران در زنده و احیاء کردن ارزش‌ها از طریق کشف قیمت عادله و ایجاد تعادل در معاملات بسیار بالاست.
بیشتر بخوانید: نسخه جدید سازمان بورس: سهامدار حرفه‌ای شوید
در اکثر کشورهای دنیا سعی در این است تا از طریق آموزش، جذب و توسعه تعداد سهامداران حرفه‌ای در بازار سرمایه سلامتی، حرفه‌ای گری و مکانیزم بازار محور کشف قیمت عادله را ترویج کنند. در برخی از کشورهای دنیا که دارای بازار سرمایه پیشرفته هستند، فرض بر این است که در معاملات کلان و بلوکه، طرفین معامله حرفه‌ای بوده و نیاز به نظارت‌های سفت و سخت در جهت حفظ منافع سهامداران خرد نیست، عمل می‌کنند.
اگر معاملات در بازار سرمایه عمدتا توسط سهامداران غیر حرفه‌ای و نا آگاه صورت پذیرد، خطر بروز حباب‌های قیمت، تلاطم و افزایش ریسک بازار بالا رفته و ثروت سهامداران بسیاری دستخوش دستکاری و سوء استفاده توسط گروه‌های خاص قرار خواهد گرفت که این واقعه منجر به بی‌اعتباری و ظهور بی‌عدالتی در بازار می‌شود.
به‌طور کلی در بازار سرمایه ایران تعداد سهامداران حرفه‌ای به نسبت استانداردهای جهانی بسیار محدود است و در گذشته این تعداد بسیار محدودتر هم بوده است بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که کشف قیمت و تعیین قیمت عادلانه در بازار سرمایه ایران به‌صورت صحیح رخ نداده و نمی‌دهد و به‌طور نسبی یک طرف معامله متضرر می‌شود. یکی از دلایل مشاهده حباب‌های قیمتی در چند سال گذشته در بازار سرمایه کشور هم حضور سهامداران غیر حرفه‌ای و هیجان زده در صحنه بازار و به طور خاص بورس بوده است البته در ۱۵ سال گذشته تعداد سهامداران حرفه‌ای در بازار سرمایه ایران افزایش پیدا کرده و به‌نظر می‌رسد که در حال گسترش است.
سهامداران حرفه‌ای در کشورهایی با بازار سرمایه توسعه یافته عمدتا از تحصیلات مرتبط، تجربه و تخصص ارزشیابی خوب برخوردار بوده و در سطوح حرفه‌ای بالاتر، پس از گذراندن دوره‌های آموزشی دارای مجوزهای رسمی نیز می‌شوند. اکثر شرکت‌های سرمایه‌گذاری و کارگزاران در دنیا فقط از طریق کارمندانی که دارای دانش، معلومات و مجوزهای حرفه‌ای معاملات هستند می‌توانند اقدام به معامله در بازار سرمایه کنند. همین گرایش عامل حرفه‌ای شدن مکانیسم خرید و یا فروش در بازار شده و هدف اصلی کشف قیمت عادلانه را مهیا می‌سازد.
- شاهین شایان آرانی - کارشناس ارشد بازارهای مالی و بین‌المللی
- منبع؛ هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۴۶۱
نظر شما