با شروع حمله روسیه به اوکراین، همانطور که انتظار آن وجود داشت، اجماع کشورهای غربی علیه روسیه و تحریم‌های اعمالی، موجب شد که قیمت مواد اولیه‌ای مانند نفت خام(روسیه سهم بیش از ۸ درصدی از تجارت جهانی آن را در اختیار دارد) و گاز با افزایش همراه شود.
نتیجه آن شد که قیمت نفت تا حدود ۱۳۰ دلار برای هر بشکه نیز افزایش پیدا کرد، هر چند با اعلام افزایش میزان تولید برخی از کشورهای اوپک، از قیمت نفت کاسته شد و تا حدود ۱۱۰ دلار پایین آمد. باید دید در نهایت دید کشورهای اوپک به افزایش بیشتر میزان تولید و مذاکرات ایران در قالب برجام و بازگشت کشورمان به بازارهای نفتی چه اثر منفی می‌تواند بر قیمت نفت گذاشته و آیا قیمت نفت را به محدوده کمتر از ۱۰۰ دلار که بوده است برگرداند یا خیر.
نکته مهم آنکه صنعت پالایشگاهی در ایران متاثر از قیمت ارز، کرک اسپرد و قیمت نفت است. با بالارفتن قیمت نفت، شرکت‌های پالایشگاهی که دارای ذخایری مابین ۷ تا ۱۴ روز ظرفیت خود هستند، در واقع موجودی ماده ارزان و قیمت محصولات بالاتر می‌تواند موجب افزایش سودآوری این شرکت‌ها شود، هر چند قابل تکرار نباشد. از طرف دیگر، به نظر میآید قیمت واقعی ارز در حال حاضر در محدوده ۲۵ هزار تومان باشد و قیمت‌های پایین‌تر در واقع حاکی از هیجان توافق در برجام است و در نتیجه به نظر نمی‌آید قیمت دلار به زیر ۲۳ هزار تومان تعیین شده برای بودجه سال بعد برود و در این حالت اثر منفی کاهش نرخ ارز چندان اثر قابل توجهی بر این صنعت نخواهد گذاشت. عامل سوم اثرگذار بر صنعت پالایشگاهی، کرک اسپرد است، که بر اساس گزارش ماهانه اوپک، در تمامی مناطق دنیا افزایش یافته است، به طوری که در پایان ژانویه سال ۲۰۲۲، کرک اسپرد بنزین ۱۲.۴۸ دلار برای هر بشکه، کرک اسپرد نفتا، ۱.۲۲ دلار برای هر بشکه، نفت سفید ۱۲.۴۴ دلار برای هر بشکه، گازوییل ۱۴.۵ دلار برای هر بشکه و در نهایت کرک اسپرد نفت کوره ۱۰.۳۷- دلار بوده است و انتظار آن است که با کمبود نفت در بازارهای جهانی و در صورت ادامه دار بودن، با توجه به آنکه تقاضا برای محصولات پالایشگاهی همچنان باقی است، کرک اسپرد محصولات پالایشگاهی تا حدودی افزایشی بوده یا حداقل ثبات نسبی داشته باشد.
در خصوص صنعت پتروشیمی نیز باید گفت، با افزایش قیمت محصولات پلی اتیلنی و نفتا، قیمت اتان افزایش یافته و به سقف ۴۰۰ دلاری تعیین شده رسیده است و در نتیجه بالابودن قیمت نفت خام در حال حاضر می‌تواند موجب افزایش قیمت محصولات پلی اتیلنی باشد و این در حالی است که قیمت ماده اولیه آن گرانتر از حالت فعلی نخواهد شد. روسیه یکی از تأمین کنندگان بزرگ گاز در اروپاست و تحریم‌های اعمالی علیه آن ادامه‌دار باشد، باعث افزایش قیمت متانول و اوره در ماه‌های آتی خواهد شد کما اینکه قیمت هر دو این محصولات نیز در حال افزایش است. افزایش قیمت هر چند باتوجه به پایان رسیدن زمان اوج تقاضا برای آن، شاید شدت کمتری داشته باشد، اما بالا رفتن قیمت متانول می‌تواند ادامه دار باشد. بالارفتن قیمت متانول می‌تواند باعث افزایش قیمت اتیلن و پروپیلن در شرق آسیا را موجب شود و در نهایت منجر به افزایش قیمت پلی اتیلن و مخصوصا پلی پروپیلن خواهد شد و در این حالت نیز می‌توان گفت صنعت پتروشیمی هم به نوعی منتفع از جنگ روسیه و اوکراین خواهد بود. نکته حائز اهمیت، وجود سقف قیمت ۵ هزار تومانی برای خوراک پتروشیمی‌های گاز طبیعی پایه است که می‌تواند در صورت صعودی بودن قیمت مواد اولیه و محصولات موجب شود که حاشیه سود ناخالص آنها با افزایش همراه شده و اثر سودآوری خوبی بر آنها داشته باشد.
به طور کلی باید دید که آیا روسیه و اوکراین در عمل به دنبال توافق خواهند رفت و نتیجه خواهند گرفت و در این صورت باید انتظار داشت شرایط به شکل قبل از شروع جنگ باشد و حتی به صورت هیجانی، پایین‌تر. توافق ایران در قالب برجام نیز نکته مهم و تاثیرگذار هم بر بازار نفت خام و هم بر نرخ ارز داخلی خواهد بود که در صورت توافق انتظار آن است که قیمت ارز تا حدودی به صورت هیجانی با کاهش همراه شده و همچنین قیمت نفت در بازارهای جهانی با کاهش در نتیجه شرایط به ضرر سودآوری شرکت‌های پالایشگاهی و پتروشیمی خواهد بود.
- حامد فقرایی - کارشناس بازار سرمایه
نظر شما