سالهاست که موضوع پذیرش و واگذاری دو باشگاه استقلال و پرسپولیس در دولتها مطرح است، اما به نتیجه نرسیده بود که در دولت سیزدهم این اقدام انجام شد، ولی در مباحث اجرایی با مشکلات و ابهامات بسیاری روبهرو بود که فعالان بازارسرمایه این موضوع را مورد نقد قرار دادند؛ همچنین مورد ۵ بندی اعضای هیأت مدیره فرابورس هم ناتمام ماند و ترتیب اثری به گفته آنها داده نشد. هنوز هم فعالان بازار و مردم نمیدانند دلیل تعجیل در پذیره نویسی این دو باشگاه چیست و از متولیان امر میخواهند جزییات موضوع را شفاف کنند.
نردبان کسب افتخار افراد خاص
احمد پویان فر، مدیرعامل شرکت مشاور سرمایهگذاری ارزش پرداز آریان (آیکو) در خصوص واگذاری سرخابیها در بازارسرمایه گفت: همانطور که میدانید سالهاست بحث ورود استقلال و پرسپولیس به بورس مطرح است، اما به دلیل ابهامات و مشکلات زیاد این دو باشگاه، این اقدام انجام نشده است. وی افزود: همچنین در چند مدت اخیر، شاهد مذاکرات سازمان خصوصیسازی با فرابورس و سازمان بورس بودیم که در نهایت اعضای هیأت مدیره فرابورس تصمیم گرفتند با رعایت مفاد ۵ بندی، پذیرش باشگاههای پرسپولیس و استقلال انجام شود، اما نکتهای که وجود دارد اینکه به دلیل اشکالات جدی در ساختار حاکمیت شرکتی ارکان بازارسرمایه از جمله هیأت مدیره بورسها، در برخی موارد تصمیمات کارشناسی به نحو شایسته اتخاذ نمیشود. پویان فر به نکته بسیار مهمی در خصوص انتصاب اعضای هیأت مدیره فرابورس اشاره کرد و گفت: یکی از دلایل اصلی این امر، تصدی سمت اعضای هیأت مدیره ارکان بازار سرمایه در سایر نهادهای مالی تحت نظارت سازمان بورس است که این موضوع استقلال تصمیم گیری را گاه خدشه دار میسازد و چه بسا اینکه این اتفاق در این موضوع خاص رخ داد.
به گفته مدیرعامل شرکت آیکو، اعضای هیأت مدیره فرابورس تصمیم بسیار مفید و خوبی گرفتند و بنا بود این عرضه؛ مانند سایر عرضهها پس از طی تشریفات قانونی انجام شود که متاسفانه سازمان خصوصی سازی ورای حیطه مسئولیت و اختیارات خود رفتار کرده و قبل از طی فرآیندهای قانونی لازم در سازمان بورس و فرابورس بهصورت قاطع زمان عرضه اولیه این دو باشگاه را اعلام کرد. وی تصریح کرد: بیشتر کارشناسان بازارسرمایه مخالف عرضه اولیه استقلال و پرسپولیس بدون رفع نواقص و محدودیتها و پیش از انجام اصلاحات ضروری و قانونی هستند. سوال اساسی در اینجا این است که چرا باید به این سرعت این اقدام انجام شود و چه عجله ای در این خصوص وجود دارد؟ ساختار، سیستم و صورتهای مالی این دو باشگاه طبق اظهار نظر حسابرسان مستقل دارای اشکالات جدی است؛ سازمان بورس باتوجه به اختیارات قانونی و جایگاه نظارتی خود نباید اجازه این عرضه را میداد.
پویان فر نقد خود را از ارزشگذاری این دو باشگاه این گونه بیان کرد: ارزشگذاری این باشگاهها دارای ابهامات و اشکالات جدی است، حتی به صورت شکلی نیز دستورالعمل پذیرش شرکتها در این خصوص رعایت نشده و اصولا گزارش ارزشگذاری باید توسط نهادهای مجوزدار تحت نظارت سازمان بورس تهیه میشد؛ همچنین گزارش کارشناس رسمی دادگستری هیچ استناد قانونی در دستورالعملهای سازمان بورس و بورسها ندارد. مدیرعامل مشاورسرمایهگذاری ارزش پرداز آریان اظهار داشت: در دستورالعمل جدید پذیرش مصوب سازمان بورس، نهاد ارزشگذار باید حداقل ۵۰ درصد عرضه اولیه را تعهد پذیره نویسی کند، آیا در خصوص این دو باشگاه کارشناسان رسمی تعهد به پذیرهنویسی دادهاند!؟ در کل چه کسی میخواهد این مسئولیت را بر عهده بگیرد؟ وی افزود: به عقیده بنده عرضه اولیه استقلال و پرسپولیس بدون طی و در نظر گرفتن مراحل قانونی در حال انجام است و به نوعی این عرضه اولیه، نردبان کسب افتخار افراد خاص شده است.
تکلیف قانونی نادیده گرفته شد
حمید اسدی، حقوقدان بازارسرمایه نیز در خصوص روند اجرای واگذاری استقلال و پرسپولیس به بورس گفت: سرخابیها ملزم به اصلاح ساختار مالی بودند و ربطی به ورود بازار سرمایه ندارد. دو باشگاه استقلال و پرسپولیس صرفا پذیره نویسی انجام دادند و این فرآیند خارج از چارچوب عرضه اولیه است؛ در واقع این دو شرکت اقدام به افزایش سرمایه از محل صرف سهام کردند که این اقدام باعث ورود نقدینگی به باشگاه ها میشود.
وی افزود: نکته بسیار مهمی که از منظر حقوقی مورد توجه قرار میگیرد، دلیل افزایش سرمایه از محل صرف سهام است و شرکتهای بازار سرمایه دلیل چنین اقدامی را غالبا برای راه اندازی خط تولید یا ایجاد روندهای مثبت و توسعه ای جهت صادرات یا تولید بی اثر ایجاد میکنند یا دلایلی که باعث افزایش روند سودسازی شرکتها شده، استفاده میشود؛ اما در باشگاههای استقلال و پرسپولیس چنین فرآیندی دیده نمیشود و دلیل افزایش سرمایه این دو باشگاه از طریق صرف سهام اصلاح ساختار مالی و تطبیق با ضوابط AFC اعلام شده است.
اسدی در خصوص ساختار مالی این باشگاه عنوان کرد: حتی اگر این دو باشگاه در بازار سرمایه هم پذیره نویسی نمیکردند و افزایش سرمایه از طریق صرف سهام هم انجام نمیدادند، باید اصلاح ساختار مالی انجام میشد؛ چون جز تکالیف قانونی آنهاست. بنابراین نیازی به پذیره نویسی نبود، حتی با پذیره نویسی هم نباید افزایش سرمایه از طریق بازار سرمایه انجام میشد، زیرا باتوجه به قانون باید اصلاح ساختار مالی انجام و ضوابط خود را با AFC منطبق میکردند؛ در نتیجه این موضوعات دلیل محکمی برای استناد به خرید سهام این دو باشگاه نیست.
استقبال سرد بازار سرمایه از سرخابیها
سیاوش وکیلی، کارشناس بازارسرمایه هم در این خصوص گفت: نگاهی به آمار پذیره نویسی سهام سرخابیها حاکی از روند کاهشی روزانه مشارکت سرمایهگذاران در پذیره نویسی سرخابیها در طول ۵ روز معاملاتی گذشته است. خاصه اینکه به موجب اعلام مدیریت عملیات بازار فرابورس «وجوه بلوکه شده برای سفارشات نباید تا حذف سفارش توسط مشتری یا ویرایش سفارش فعال مشتری به حجم پایینتر آزاد شود. بدیهی است امکان ویرایش حجم یا حذف سفارش مذکور صرفاً در دوره سفارشگیری در روزهای آتی و با توجه به پیامهای بعدی ناظر امکان پذیر خواهد بود».
به گفته وکیلی این استقبال سرد در برابر مزیت مهم آغاز شفاف سازی در عملکرد این دو باشگاه بزرگ یک پیام مهم برای متولیان امر با این مضمون دارد «بازار سرمایه از اصول و قواعد خود پیروی میکند» و نباید فعالیت در آن را با سکوهای ورزشگاهها همسان دید. کماکان عدم شفافیت صورتهای مالی، بندهای گزارش حسابرس و بازرس قانونی و نحوه ارزشگذاری آنها مورد ابهام و سوال فعالان بازار سرمایه است بنابراین توصیه میشود که «دولتمردان به ساز و کارهای بازار سرمایه احترام بگذارند.» حتی با فرض تکمیل پذیره نویسی سهام، در آینده ساز و کار بازار ارزش بازار سرخابیها را مشخص خواهد کرد. شاید عرضه سهام بدون سقف تعدادی و ریالی و ماهیت خریدار، فرصت اصلی برای خصوصی سازی رافراهم میکرد. ناگفته نماند امکان انجام این اقدام اصلاحی در متد عرضه سهام هنوز پابرجاست. این روند کند نشانگر آن است که سرمایهگذاران به مباحث ارزندگی و سودآوری توجه دارند و مدیران این شرکتها پس از بازگشایی باید اهتمام جدی در رفع بندهای حسابرسی و ایجاد مکانیسمهای کنترل داخلی و اعمال حاکمیت شرکتی داشته باشند و افشای مناسب و مستمر اطلاعات را در دستور کار قرار دهند. همچنین ضرورت دارد هواداران این دو باشگاه که بعد از این سهامدار شرکت نیز خواهند بود آگاه باشند که بازی در زمین بورس نیاز به کسب دانش و مهارت و اطلاعات دارد و صرفا با روحیه هوادار تیم بودن نمیتوان مطالبهگری از مسئولان باشگاه را طلب کرد.
- مژده ابراهیمی - خبرنگار
نظر شما