فرصت ها و تهدیدهای صنعت برق/ پیش بینی نیاز مصرف برق سال ۱۴۰۵

صدای بورس- محبوبه قرمزچشمه؛ "وبینار تخصصی بررسی چشم انداز صنعت برق، فرصت ها و تهدیدها، با نگاهی به ظرفیت های بازار سرمایه" برگزار و تجدید ساختار صنعت برق در ایران و روند شکل‌گیری بازار برق تشریح شد. نحوه فعالیت بازار عمده فروشی برق در بورس انرژی ایران مورد بررسی قرار گرفت.

نقش دولت باید در صنعت برق مشخص شود

حسین عبده تبریزی، پیشکسوت بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که عوامل ایجاد بحران خاموشی ها در چشم انداز کوتاه مدت و میان مدت چیست، گفت:  علل مشکلات این صنعت سال هاست روشن است،‌ هرچقدر هم بحث کنیم علت های جدیدی برای مشکلات برق پیدا نمی شود،‌ قیمت گذاری دستوری، غیر واقعی بودن قیمت سوخت از جمله مشکلات این صنعت است که از جمله راهکارهای آن واقعی شدن قیمت برق است.

وی با بیان اینکه بالاخره برای قیمت انرژی در کشور باید تصمیم گرفته شود، گفت: نقش دولت باید در این حوزه صنعت برق بازتعریف شود. باید روشن شود که بازار برق در ایران می خواهد  چگونه باشد؟ دولت باید تکلیف خود را در این حوزه مشخص کند.

رشد ۳ هزار مگاواتی مصرف برق در یک سال

محسن طرز طلب، مدیرعامل شرکت مادر تخصصی برق حرارتی در این وبینار با اشاره به آمار مربوط به صنعت برق گفت: کل ظرفیت مصوبه نیروگاهی کشور برابر با ۸۵ هزار و ۵۰۵ مگاوات، ظرفیت مصوبه نیروگاه های حرارتی کشور ۶۹ هزار مگاوات و ظرفیت سایر نیروگاه های کشور ۱۶ هزار و ۵ مگاوات است.

وی افزود: نیاز مصرف برق در سال جاری ۶۶ هزار و ۸۰۰ مگاوات است که نسبت به سال پیش ۳ هزار مگاوات افزایش داشته است. سال گذشته ۶۳ هزار و ۵۰۰ مگاوات بود.

پیش بینی نیاز مصرف برق سال ۱۴۰۵

مدیرعامل شرکت مادر تخصصی برق حرارتی در ارتباط با وضعیت تولید و مصرف برق گفت: متوسط رشد مصرف برق طی ۱۰ سال گذشته سالانه ۵ درصد است و پیش بینی نیاز مصرف برق در سال ۱۴۰۵ ایران برابر با ۷۸ هزار مگاوات است در حالی که افزایش سالانه ظرفیت عملی نیروگاهی کشور ۳ هزار مگاوات است.

واقعیت های موجود صنعت برق

طرز طلب در سرفصلی با نام واقعیت های موجود صنعت برق ، به کمبود سوخت در فصول سرد سال و اعمال محدودیت ها اشاره کرد و گفت: فرسوده بودن واحد های نیروگاهی و جایگزینی نیروگاه های جدید به جای نیروگاه های قدیمی از جمله بایدهایی است که اجرایی شدن آن الزامی است. همچنین ناترازی نیاز مصرف و تولید ( بیش از ۱۰ هزار مگاوات) از جمله مشکلات کنونی است و کسری توان تولیدی نسبت به نیاز مصرف در حالی است که رشد اقتصادی کشور طی چند سال گذشته منفی بوده است.

هزینه میلیون یورویی سرمایه گذاری

وی افزود: هزینه سرمایه گذاری معادل یک نیروگاه سیکل ترکیبی ۱۰۰۰ مگاواتی معادل ۶۰۰ میلیون یورو است. نیاز ارزی حداکثری برای تولید برق حداکثر ۳۵ درصد مبلغ فوق است.

مدیرعامل شرکت مادر تخصصی برق حرارتی گفت: میزان نیاز به سرمایه گذاری های جدید،‌برای جبران کسری توان تولیدی موجود با توجه به نیاز مصرف ( حداقل طی ۴ سال آیند نیمه ۱۴۰۰- نیمه ۱۴۰۵ ) نیازمند سرمایه گذاری حدود ۱۲ میلیارد یورویی در صنعت تولید برق کشور همزمان با نگهداری و بهره برداری از ظرفیت های موجود است.

فرصت های پیش روی صنعت برق

وی با اشاره به فرصت های پیش روی صنعت برق گفت: بخش های صنعتی بزرگ و پر مصرف برای سرمایه گذاری در حوزه تولید برق به منظور استفاده در مجموعه های صنعتی تحت مالکیت خود صنایع ( ۱۰ هزار و ۵۳۶ مگاوات در خواست برای سرمایه گذاری جدید دریافت و موافقت اصولی صادر شده است) اعلام نیاز کرده و آمادگی خود را اعلام برای تولید برق بیان کرده اند.

منطق سرمایه گذاری در صنعت برق
آرش جالبی،  معاون اقتصادی هلدینگ برق و انرژی صبا با موضوع «مقایسه  فرصت های سرمایه گذاری در حوزه نیرو با سایر بخش های اقتصادی» یکی از سخنرانان این وبینار تخصصی بود.
جالبی با بیان اینکه صنعت برق نقش بی بدیلی در توسعه صنایع دارد به طوری که از آن به عنوان زیر ساختِ زیرساخت ها نام برده می شود، گفت:‌ موضوعات مربوط به مشکلات صنعت برق مکرر و سالهاست که بیان می شود و متاسفانه به نظر می رسد که اراده ای برای حل موضوعات و مشکلات برق وجود ندارد.

خاموشی هم چنان در انتظار صنعت برق
وی روند متوسط نرخ رشد مصرف برق را ۵ درصد  و روند متوسط نرخ رشد تولید ظرفیت برق را ۳ درصد عنوان کرد و گفت:  این یعنی ایجاد شکاف بین مصرف و تولید و  با این روند طبیعی است که به سمت خاموشی در صنعت برق پیش خواهیم رفت.
معاون اقتصادی هلدینگ برق و انرژی صبا افزود: مشکلات پیش آمده در صنعت برق نتیجه سیاست گذاری های غلط سال های گذشته بوده است و از جمله مهمترین سیاست های غلط، عدم افزایش نرخ برق و انحصاری بودن آن است.
وی افزود: رشد فزاینده مصرف برق و توسعه نیافتن تولید متناسب با آن به دلایل مختلفی همچون  تحریم ها ،‌ جذاب نبودن سرمایه گذاری در این حوزه ، مطالبات، مقررات رو به رو با سرمایه گذاران  رخ داده است.

خاموشی ها قطعی است
جالبی ادامه روند خاموشی ها در سال های آینده را قطعی دانست و گفت: حتی با وضعیت و مشکلات پیش امده فعلی نیز شاهد اقدام مناسبی از سمت وزارت نیرو نیستیم. اینکه بگوییم چند هزار مگاوات را مدیریت مصرف کردیم به هیچ وجه صحیح نیست بهتر است بگوییم خاموشی دادیم و مصرف را کنترل کردیم. که متاسفانه نتیجه این خاموشی ها و محدودیت ها علاوه بر سلب آسایش مردم، باعث گرانی مواد اساسی اولیه از جمله فولاد و سیمان و ... شد که قطعا اثرات این گرانیها به مرور در زندگی مردم نمایان خواهد شد.
مقایسه فرصت های سرمایه گذاری
وی در ادامه در مقام مقایسه صنعت برق با صنعت فولاد و پتروشیمی و ضمن ارائه شاخص های اقتصادی مانند نرخ بازده داخلی، دوره بازگشت سرمایه و ... در این صنایع گفت: سرمایه ها به سمتی حرکت می کنند که سود آور باشد بعنوان مثال از بین این سه صنعت به طور قطع سرمایه گذاری در صنعت برق بی منطق است. با این حال ‌مجموعه بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی بر اساس دستور رییس بنیاد در راستای محرومیت زدایی و کمک به مستضعفین کشور در حال ایجاد نیروگاه در چند نقطه محروم کشور با مجموع ظرفیت حدود یک هزار مگاواتی است.

وضعیت صنعت برق در بازار سرمایه
جالبی ضمن ارائه اعداد هزینه احداث نیروگاه در کشور بیان کرد: ظرفیت کل نیروگاه های بورسی حدود ۱۲ هزار مگاوات است. ارزش کل بازار این صنعت نیز حدود ده هزار میلیارد ریال است. با همین مقایسه ساده می توان پی برد که ارزش واقعی نیروگاههای موجود پذیرفته شده در بورس بسیار بالاتر از ارزش فعلی است. همچنین نسبت قیمت به در آمد ( p/e ) صنعت برق در بازار سرمایه عدد ۲۰ می باشد که این عدد در مقایسه با گروه محصولات شیمیایی که عدد ۹ و گروه فلزات اساسی که عدد ۸ می باشد نسبتاٌ بالاست که یکی از دلایل اصلی آن بالا بودن هزینه جایگزینی در این صنعت است.

وی با اشاره به نیروگاه دماوند به عنوان مثالی در مورد سرمایه گذاری نیروگاهی گفت:  این نیروگاه با ظرفیت ۲هزار و ۸۶۸ مگاوات و در آمد کل فروش ۸۲۸ میلیارد تومانی در سال ۹۹ دارای سود خالص ۲۴۵ میلیارد تومانی بوده است. در حالی مارکت کپ آن حدود ۱۸ هزارمیلیارد تومان است یعنی اگر شخصی بخواهد کل نیروگاه را هم اکنون بخرد می بایست حدود همین عدد را بپردازد. آیا این سرمایه گذاری سود آور است؟

روش های فروش برق
معاون اقتصادی هلدینگ برق و انرژی صبا با بیان اینکه ، وزارت نیرو مطالبات برق را باید پرداخت کند  و الزامات توسعه برق باید در نظر گرفته شود، به انواع روش های فروش برق اشاره کرد و گفت: بازار عمده فروشی با متوسط نرخ ۶۰ تومان،‌ بورس انرژی با متوسط نرخ فروش ۳۶ تا ۵۱ تومان (بسته به فصول مختلف سال)، خرید تضمینی با متوسط نرخ فروش ۳۰۰ تا ۴۰۰ تومان ،‌ عقد قراردهای دو جنابه با نرخ فروش توافقی از جمله روش های فروش برق است.
 
مزایا و چالش های بورس انرژی
وی با بیان اینکه  با شکل گیری و رونق بورس انرژی به شرط ایجاد زیرساخت های مناسب و صحیح آن موافق هستیم به مزایای بورس انرژی اشاره کرد و گفت قرار بر این بود مزایای راه اندازی بورس انرژی کشف قیمت، پوشش ریسک، ضرورت پیوست به بازار جهانی برق، کاهش هزینه های مبادله و سلامت بازار باشد ولیکن به دلیل عدم ایجاد زیرساخت صحیح آن و فقط تاکید بر افزایش حجم معاملات برخی از این موارد مغفول واقع شده اند.

چالش های شکل گیری بورس انرژی 
جالبی چالش های  شکل گیری این بورس را قدرت بازار خریداران از جمله شرکت های توزیع، نیاز فروشندگان به نقدینگی، پیچیدگی فرایند انجام معاملات، عدم مصرف انرژی خریداری شده مصرف کنندگان، ورود نیروگاه های دولتی و در نهایت عدم تعادل در عرضه و تقاضا عنوان کرد و گفت نمیشود به اجبار فروشنده ای را وارد معاملات بورس کرد زیرا که اصولا اقتصاد اجباری نیست. آمار و ارقام موجود نشان می دهند که حجم کل معاملات برق در بورس انرژی حدود ۳ درصد از کل معاملات می باشد و همچنین حجم قراردادهای دوجانبه منعقد شده در بورس حدودا دو برابر معاملات در بورس می باشد که این خود نشان دهنده عدم تمایل و ضعف های موجود است.

انحصار صنعت برق
معاون اقتصادی هلدینگ برق و انرژی صبا مشکل دیگر این صنعت را انحصار صنعت برق، عنوان کرد و گفت:‌  عمده این مشکلات مربوط به انحصار دولت در صادرات برق است.  بر اساس قانون اصل ۴۴، هر امتیازی برای بنگاه های دولتی مقرر می شود باید عیناً  و با اولویت برای بنگاه یا فعالیت اقتصادی مشابه در بخش خصوصی نیز در نظر گرفته شود که متاسفانه هرگز انجام نشده است.
وی در بخشی از سخنان خود با این پرسش که اگر در ساخت تجهیزات برقی خودکفا شده ایم چرا قراردادهای احداث نیروگاه ها در کشور ما ارزی است؟  موضوع خودکفایی در صنعت برق را به چالش کشید.

نبود شفافیت در ارائه اطلاعات
جالبی  به نبود شفافیت در ارائه اطلاعات اشاره کرد و گفت:  چرا قیمت تمام شده برق مشخص نیست؟ چرا در قیمت گذاری تعدد وجود دارد؟ چرا درآمد های صادراتی دولت و نرخ فروش صادراتی آن مشخص نیست؟  چرا مسئولین نسبت به موضوعات مختلف پاسخ گو نیستند؟ اینکه مسئولان بیایند و به عمده تعهدات خود عمل نکنند و بروند و در نهایت به یک معذرت خواهی بسنده کنند از دست هر کسی بر می آید و چنین وضعیتی قابل قبول نخواهد بود.

پیش بینی وضعیت آینده صنعت برق
معاون اقتصادی هلدینگ برق و انرژی صبا در پایان گفت: وضعیت پیش آمده فعلی ادامه دار خواهد بود ولیکن این وضعیت برای شرکتهای برقی پذیرفته شده در بازار بورس فرصت مناسبی است زیرا به دلیل افزایش مصرف درامد این شرکتها نیز افزایش یافته و در نهایت راهکاری جز آزاد سازی نرخ برق وجود نخواهد داشت.

وی مشکل دیگر این صنعت را انحصار صنعت برق، عنوان کرد و گفت:‌  عمده این مشکلات مربوط به انحصار دولت در صادرات برق است.  بر اساس قانون اصل ۴۴، هر امتیازی برای بنگاه های دولتی مقرر می شود باید عیناً  و با اولویت برای بنگاه یا فعالیت اقتصادی مشابه در بخش خصوصی نیز در نظر گرفته شود که متاسفانه هرگز انجام نشده است.

وی در بخشی از سخنان خود با این پرسش که اگر در ساخت تجهیزات برقی خودکفا شده ایم چرا قراردادهای احداث نیروگاهها در کشور ما ارزی است؟  موضوع خودکفایی در صنعت برق را به چالش کشید.
جالبی  به نبود شفافیت در ارائه اطلاعات اشاره کرد و گفت:  چرا قیمت تمام شده برق مشخص نیست؟ چرا در قیمت گذاری تعدد وجود دارد؟ چرا درآمد های صادراتی دولت و نرخ فروش صادراتی آن مشخص نیست؟  چرا مسئولین نسبت به موضوعات مختلف پاسخ گو نیستند؟ اینکه مسئولان بیایند و به عمده تعهدات خود عمل نکنند و بروند و در نهایت به یک معذرت خواهی بسنده کنند از دست هر کسی بر می آید و چنین وضعیتی قابل قبول نخواهد بود.
پیش بینی وضعیت آینده صنعت برق
معاون اقتصادی هلدینگ برق و انرژی صبا در پایان گفت: وضعیت پیش آمده فعلی ادامه دار خواهد بود ولیکن این وضعیت برای شرکتهای برقی پذیرفته شده در بازار بورس فرصت مناسبی است زیرا به دلیل افزایش مصرف درامد این شرکتها نیز افزایش یافته و در نهایت راهکاری جز آزاد سازی نرخ برق وجود نخواهد داشت.

برای سرمایه گذاری در صنعت برق باید مزیت ایجاد شود

ابراهیم خوشگفتار، نائب رئیس سندیکای تولید کنندگان برق بخش خصوصی با موضوع چالش های قیمت گذاری در برق مشکلات صنعت برق در این وبینار به ایراد سخنرانی پرداخت.

وی گفت: بزرگترین مشکل صنعت برق این است که تکلیف صنعت برق مشخص نیست، آیا برق هدیه است،‌خدمت است و یا کالاست؟ برق امید ، برق مجانی طرح هایی است بیشترین منفعت آن را خوش نشین ها می برند. مشکل مصرف بی رویه برق، مشکل اصلی است و  راه حل، الزام به نصب  کنتر های چند تعرفه ای و قرار دادن چند تعرفه برای ساعت های پر مصرف برق است.

خوشگفتار با مقایسه قیمت برق با قیمت نان در گذر زمان گفت: تمام مقامات دولت تلاش دارند که قیمت برق تغییر نکند. اقتصاد ملی در کشور ما مفهوم گمشده ای است که باید مورد نظر قرار بگیرد.  سرمایه گذاری در برق زمانی انجام می شود که مزیت در صنعت برق وجود داشته باشد.

اجرای درست  مقررات و قوانین بالادستی 

علی نقوی مدیرعامل بورس انرژی ایران در این وبینار به راهکارهای پیشنهادی مدیریت صنعت برق اشاره کرد و گفت: معاملات در بورس باعث کاهش قیمت ها نمی شود. اجرای قوانین و مقررات بالادستی طبق نص صریح قوانین و عدم تفسیر به رای از اهمیت بسیاری برخوردار است.