در واقع به دلیل اینکه پول سنگینی وارد بازار سرمایه شده بود و بیشتر سهم های بازار بورس و فرابورس رشد زیادی پیدا کرده بودند، مدیر بازار فرابورس، قصد داشت تا نهایت استفاده را از این شرایط ببرد و بازار جدیدی را نیز وارد فرابورس کند. درواقع هدف از شکل‌گیری بازاری به نام بازار هدف، ورود اکثر شرکت‌ها به این بازار بود تا جلوی مانع زدایی ها به هر نحوی گرفته شود.
بازار هدف چیست؟
بازار هدف یا تارگت مارکت ( Target Market )، قصد این را داشت تا برای شرکت‌های دانش بنیان بزرگ، متوسط، کوچک و همچنین استارت آپ‌های نوپا که هنوز صورت‌های مالی سوددهی ندارند اما برنامه‌های آتی قدرتمندی دارند، راه‌اندازی شود. در واقع این بازار هدف به بخش بازار فرابورس اضافه خواهد شد و جزو هشتمین بازار فرابورس در کنار بازار پایه و سایر زیرمجموعه‌ها قرار خواهد گرفت.
سیاست‌گذاران و مسئولان سازمان بورس اوراق بهادار تهران، بر اساس آماری که به تازگی به ثبت رسیده بود، اعلام کردند که برای تعیین بازار هدف، بیش از 800 شرکت دانش بنیان و استارت آپ‌های کوچک و بزرگ به صف ایستاده و متقاضی ورود به بازار هدف شده‌اند، اما تاکنون تنها در حدود 126 شرکت به بخش نهایی برای ورود به این بازار قرار گرفته‌اند.
در واقع بازار هدف، مخصوص شرکت‌های دانش بنیانی راه‌اندازی شده است که شرایط ورود به بازار اول یا دوم بورس را ندارند و برای سهامی عام شدن آن‌ها، راهی جز تأسیس بازار جدید وجود ندارد تا در راستای حمایت از شرکت‌های نوپا و استارت آپ‌ها، از هیچ کمکی برای آن‌ها دریغ نشود.
نحوه تعیین بازار هدف
سیاست‌گذاران بازار بورس و فرابورس، بر این عقیده استوارند که برای تعیین بازار هدف، حتماً نباید تمامی استارت آپ‌ها و شرکت‌های دانش بنیان در این بازار قرار بگیرند. آن‌ها این اعتقاد را دارند که اگر شرکت‌ها از نظر میزان نقد شوندگی، حقوق صاحبان سهام، تعداد کارکنان، پرسنل و سرمایه اولیه، شرایط ورود به بازار اول و دوم بورس یا فرابورس را داشته باشند، در این بازارها پذیره نویسی و در نهایت مورد معامله قرار خواهند گرفت.
همچنین برنامه دیگر این سیاست‌گذاران این بود که تا زمانی که ورود پول حقیقی یا همان پول سنگین از طرف عامه مردم به سمت بازار زیاد است، هرچه زودتر این بازار راه‌اندازی شود، اما به دلیل زمان‌بر بودن فرآیند پذیره‌نویسی و عرضه اولیه شدن شرکت‌ها، زمان زیادی را نیاز بود تا بیشتر استارت آپ‌ها پذیره نویسی شوند.
نکته مهم دیگر در این زمینه، این بود که سه ماه پس از این اظهار نظر، یعنی در مرداد ماه سال 1399، بازار شروع به یک ریزش تاریخی کرد و بر همین اساس نیز بسیاری از افراد از بازار خارج شدند و همچنین پول سنگین نیز به بازارهای موازی دیگر مانند سکه، مسکن و خودرو حرکت کرد. بر همین مبنا، راه‌اندازی بازار هدف به تأخیر افتاد و تاکنون نیز خبری از شروع به فعالیت چنین بازاری نیست.
همچنین توجه کنید که تاکنون حرفی از انواع بازار هدف در این زمینه زده نشده است، زیرا برخی از افراد فکر می‌کنند که این بازار نیز مانند بازار پایه، دارای تابلوی زرد، نارنجی و قرمز است. به‌صورت کلی ممکن است با راه‌اندازی این بازار نیز، بخش‌بندی‌هایی صورت گیرد اما تاکنون صحبتی در این زمینه جدی نشده است.
اهداف راه اندازی بازار هدف ( Target Market )
به‌صورت کلی، راه‌اندازی بازار هدف، اهدافی را دنبال می‌کرد که بازگو کردن آن‌ها، سیاست‌های این بازار را برای شما روشن خواهد کرد. درواقع، در سال 99 که ایده بازار هدف جدی شد، در همان زمان نیز مخالفان زیادی را داشت، زیرا بسیاری از کارشناسان بازار سرمایه معتقد بودند که هدف از طرح این ایده، تنها افزایش محبوبیت بین سرمایه‌گذاران و عامه مردم است و فعالیتی جهت راه‌اندازی آن انجام نخواهد شد.
در واقع سیاست‌گذاران به این معتقد بودند که هدف اصلی راه‌اندازی بازار هدف، ایجاد نقدینگی برای شرکت‌ها و استارت آپ‌های نوپا برای رشد بیشتر است، اما از طرفی نیز با ورود چنین شرکت‌هایی به بازار سرمایه، ریسک این بازار را بیش از پیش بالا می‌برد و به دلیل عمق کم بازار سرمایه ایران، ممکن است تا تنش‌هایی بازار را هدف بگیرد که تأثیر منفی بر کل مارکت بگذارد.
هدف دیگر تشکیل این بازار، پذیره‌نویسی و عرضه اولیه شدن تعداد زیادی از شرکت‌های دانش بنیان است که موجب خواهد شد تا افراد زیادی را جذب این بازار کند. همین افزایش تقاضا برای خرید عرضه اولیه در بازار هدف، کمک زیادی که رشد سهام این شرکت‌ها در کوتاه مدت خواهد کرد.
راه‌اندازی بازار هدف، در میان مدت و بلند مدت به نفع شرکت‌های دانش بنیان و استارت آپ‌ها است اما در کوتاه مدت به نفع بازار سرمایه نیست.
دلایل عدم راه اندازی بازار هدف
به دلیل اینکه بازار هدف دارای مخالفان زیادی است و معایبی نیز برای بازار سرمایه دارد، تاکنون این طرح به جایی نرسیده است. در این بخش سعی شده است تا به‌صورت مختصر معایب ورود به بازار هدف را بیان کنیم.
• جذب نقدینگی بالا
پس از ریزش تاریخی بورس اوراق بهادار تهران در سال 99 و ابتدای 1400، بسیاری از سرمایه‌ها در همین بازار دود شد و مابقی نقدینگی نیز از بازار سرمایه دور شد. به همین دلیل، اکنون مهم‌ترین عامل برای رشد دوباره بازار، می‌تواند نقدینگی باشد. توجه کنید که با عرضه اولیه شدن شرکت‌های بازار هدف، تمامی نقدینگی به همین سمت جذب خواهد شد و شاهد ریزش دوباره بازار سرمایه خواهیم بود.
• عدم شفافیت کافی شرکت‌های دانش بنیان
عیب دیگر این بازار، این است که شرکت‌ها دارای شفافیت کافی برای ورود به این بازار نیستند. زیرا اکثر سهم‌ها صورت‌های مالی جهت‌دهی شده‌ای ندارد و تنها بر اساس صورت‌های مالی آتی، درباره شرکت تصمیم‌گیری می‌کنند که موجب خواهد شد تا با عدم تحقق این برنامه‌ها، شوک زیادی به بازار و سرمایه‌گذاران وارد شود.
• ریسک بالای بازار هدف
به‌دلیل مواردی که ذکر شد، بیشتر افراد این بازار را مانند بازار پایه فرابورس می‌بینند و ریسک زیادی را برای خرید این‌گونه سهم‌ها قائل خواهند بود. همین دلیل موجب می‌شود تا شرکت‌های دانش‌بنیان با رؤیای تأمین نقدینگی، از ورود و پذیره‌نویسی در این بازار بترسند و هرگز به سمت سهامی عام شدن حرکت نکنند.
• مبهم بودن قوانین بازار هدف
بر اساس تاریخ کلید خوردن ایده بورسی شدن شرکت‌های دانش بنیان از 6-7 سال پیش تاکنون، قانونی تحت عنوان نحوه معامله در بازار هدف راه‌اندازی نشده است و بر همین مبنا، نمی‌توان اعتماد افراد را برای سرمایه‌گذاری جذب کرد. نکته بعدی در این زمینه، این است که بازار هدف به دلیل داشتن برنامه‌های آتی، باید به نحوی سهام این شرکت‌ها معامله شوند تا چند سال افراد حق فروش سهام چنین شرکت‌هایی را نداشته باشند تا برنامه‌های این شرکت‌ها به وقوع بپیوندد. زیرا اگر این اتفاق نیفتد، شاهد نوسانات بسیار بالا در این بازار خواهیم بود.
ارتباط بازار هدف و بازار SME
همان طور که می‌دانید، چندین سال قبل بازاری تحت عنوان SME، برای شرکت‌های متوسط و کوچک راه اندازی شد تا اگر شرایط پذیرش در تابلوی اصلی و فرعی بورس و فرابورس را ندارند، در این بازار سرمایه گذاری کنند. بسیاری از کارشناسان بر این عقیده استوارند که با تأسیس بازار SME، به دلیل محدودیت‌های زیادی که داشت، مورد توجه سرمایه گذاران قرار نگرفت. به همین دلیل بازار هدف در حال تأسیس است تا شرکت‌هایی که در بین بازار اصلی بورس و SME، مانده‌اند و در هیچ‌کدام نمی توانند پذیرش شوند، بازار هدف را انتخاب کنند. هم اکنون این بازار راه اندازی نشده است و مثال برای بازار هدف موجود نیست اما عزم قوی برای راه‌اندازی آن به تازگی شکل گرفته است و باید ادامه ماجرا را به دست زمان سپرد.
و در آخر...
بازار هدف یا تارگت مارکت ( Target Market )، قصد این را داشت تا برای شرکت‌های دانش بنیان بزرگ، متوسط، کوچک و همچنین استارت آپ‌های نوپا که هنوز صورت‌های مالی سوددهی ندارند اما برنامه‌های آتی قدرتمندی دارند، راه‌اندازی شود. بیش از 800 شرکت دانش بنیان و استارت آپ‌های کوچک و بزرگ به صف ایستاده و متقاضی ورود به بازار هدف شده‌اند، اما تاکنون تنها در حدود 126 شرکت به بخش نهایی برای ورود به این بازار قرار گرفته‌اند. راه‌اندازی بازار هدف، در میان مدت و بلند مدت به نفع شرکت‌های دانش بنیان و استارت آپ‌ها است اما در کوتاه مدت به نفع بازار سرمایه نیست.
نظر شما