شرکت‌های رتبه‌بندی از جمله نهادهای مالی هستند که در بدو تدوین و تصویب قانون بازار سرمایه پیش‌بینی شده بودند. دلیل آن هم نقش مهمی است که این شرکت‌ها در اندازه‌گیری و شناسایی ریسک‌ها در بازار سرمایه دارند یعنی وظیفه چنین شرکت‌هایی به‌صورت تخصصی کمک به سرمایه‌گذاران برای اندازه‌گیری ریسک‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار است.
شرکت‌های رتبه‌بندی باتوجه به تخصص، ابزارها و امکاناتی که در اختیار دارند، می‌توانند ریسک‌های مختلف سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار را اندازه گیرند و با رتبه‌ای که به شرکت‌ها و اوراقشان می‌دهند به سرمایه‌گذاران سیگنالی دهند که پذیرای چه ریسکی در این اوراق باشند و در مقابل چه بازدهی مورد انتظار سرمایه‌گذاران است. از طرف دیگر به شرکت‌ها و ناشران اوراق بهادار نیز کمک خواهد کرد تا ناشرانی که کم ریسک‌تر، موفق‌تر و شفاف‌تر هستند، بتوانند با هزینه‌های مالی کمتر تأمین مالی کنند یعنی در تخصیص بهینه منابع به ناشران اوراق بهادار کمک می‌کنند. شرکت‌های رتبه‌بندی در ایران با وقفه زیادی نسبت به تصویب و پیش‌بینی قوانین در کشور راه‌اندازی شدند و متأسفانه بعد از راه‌اندازی کارکردهای آنها خیلی مورد توجه واقع نشد.
با اینکه سه شرکت رتبه‌بندی در کشور تأسیس شده است، همچنان از مزایا و خدمات آنها به‌صورت مؤثری استفاده نمی‌شود. یکی از محدودیت‌های اصلی انتشار اوراق بدهی برای شرکت‌های ایرانی ضمانت اوراق بهادار است، ضمانتی که در دستورالعمل‌های اجرایی و مقررات پیش‌بینی شده است و شرکت‌ها را ملزم می‌کند که از ضمانت بانکی یا از ضمانت سایر نهادهای اعتباری استفاده کنند و این خود محدودیتی برای شرکت‌ها ست زیرا بسیاری از شرکت‌ها امکان تأمین این ضمانت را ندارند و از طرفی هزینه تأمین مالی را افزایش می‌دهد. شرکت‌های رتبه‌بندی به‌راحتی می‌توانستند به رفع این مشکل و توسعه تأمین مالی از طریق ابزارهای بدهی و کاهش هزینه تأمین مالی کمک کنند اما چندان مورد استفاده قرار نگرفتند.
اگرچه در یک سال اخیر گشایش‌هایی صورت گرفته و شاهد استفاده بعضی از ناشران از رتبه اعتباری برای انتشار اوراق بوده‌ایم اما این موضوع هم فقط باعث شده است که وثایق و ضمانت‌های کمتری ارائه کنند نه اینکه براساس رتبه‌شان بتوانند بدون ضمانت اوراق منتشر کنند.
انتظار این است که باتوجه به تجربه‌ای که در کشور به‌وجود آمده و محدودیت‌های تأمین مالی که از سایر بازارها وجود دارد، سیاست‌گذاران بازار سرمایه کمک کنند که از خدمات شرکت‌های رتبه‌بندی بیشتر استفاده شود و این هم کمک کند که بورس توسعه و عمق بیشتری پیدا کند. همچنین تنوع بیشتری در ابزارهای مورد استفاده در بازار به‌وجود آید. باتوجه به اینکه شرکت‌های رتبه‌بندی با سرمایه قابل توجهی تأسیس شده‌اند و از طرف دیگر تعداد قراردادهایی که برای تدوین و تهیه رتبه شرکت‌ها و اوراق بهادار آماده می‌کنند، چندان بالا نیست باعث شده است که این شرکت‌ها از سودآوری مناسبی برخوردار نباشند و در حال حاضر عمدتا به‌سمت رتبه‌بندی شرکت‌های کوچکی که از سمت وزارت صمت و... معرفی می‌شوند برای استفاده از ارز دولتی سوق پیدا کنند یعنی در شرایط فعلی عمده فعالیت شرکت‌های رتبه‌بندی محدود شده است به رتبه‌بندی شرکت‌هایی که متقاضی استفاده از ارز دولتی هستند و خدمات اینها کمتر در بازار سرمایه استفاده می‌شود و بیشتر در بازارهای دیگر فعالیت دارند. در این حوزه مقام ناظر باید کمک و اعتماد بیشتری به شرکت‌های رتبه‌بندی کند، نهادی که با مجوز خود ناظر تأسیس شده تا این شرکت‌ها بتوانند براساس وظایفی که در قانون تعریف شده فعالیت داشته باشند و خدمات ارائه کنند و بتوانند سود کافی نیز بسازند.
- علی سنگینیان - رئیس هیأت مدیره شرکت رتبه‌بندی اعتباری پارس کیان
- هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۴۰۳
نظر شما