بازارکالایی همچنان نابالغ

به گزارش صدای بورس البته رشد نامتناسب کارگزاری‌ها با عمق بازار تا زمانی ادامه یافت که تقسیم بازار منجر به صفر شدن سود اقتصادی در این حوزه را به همراه داشت و از این رو اعطای مجوزها متوقف شد. حال با گذشت زمان برخی همچنان به فکر اعطای مجوز به سبدگردان‌ها هستند اما باید دید کدام یک از نهادها در اولویت گسترش قرار دارد؟ از سوی دیگر اخیرا شاهد تغییرات اساسی در مؤلفه‌های بازار سرمایه بوده ایم. بر این اساس فرصتی پیش آمد تا در گفت‌وگو با نادربوالحسنی، مدیرعامل شرکت سبدگردان نوویرا، نظرات وی را در خصوص مواردی نظیر ضرورت توسعه و چالش‌های نهادهای مالی از جمله سبدگردانی برخی مسائل بازار سهام، تشریح آخرین وضعیت اولین صندوق کالای کشاورزی ایران و غیره را جویا شویم.

 یکی از مهمترین نکاتی که این روزها مطرح می‌شود اعطای مجوز جدید به نهادهای مالی جدید بوده، بازار سرمایه ایران چه میزان توان پذیرش ا ین مجموعه‌ها داردو بهتر است اعطای مجوز کدام نهاد در اولویت قرار بگیرد؟
اعطای مجوز جدید چندین مفهوم دارد، بهتر است بدانیم کدام نهاد مالی در گذشته چه تعداد مجوز داشته و در حال حاضر متناسب با نیاز روز به چه تعداد مجوز دیگر نیاز دارد. عمده مشکلات نهادها در سال ۹۹ در خصوص هسته معاملات بود که تاثیر بسیاری بر بازار سرمایه داشت. از نظر این مجموعه بحث زیرساخت‌های چند شرکتی که به کارگزاری‌ها سرویس می‌دهند، oms‌ها که دچار مشکل شده اند و انحصاری که در این شرکت‌ها وجود دارد لطمه جدی به بازار سرمایه زد. اگر قرار بر اعطای مجوزها بوده بهتر است شرکت‌هایی که خدمات زیرساختی برای معاملات، صندوق‌ها و نهادهای مالی ارائه می‌دهند در اولویت قرار گیرند.

 درخصوص اعطای مجور به شرکت‌های سبدگردانیچه نظری دارید؟
درخصوص توسعه نهادهای مالی سبدگردان، به عنوان بخش خصوصی مخالف صدور مجوز جدید نیستیم. با دید بلند مدت نسبت به بازار سرمایه، نمی‌توان دید انحصار طلبانه‌ای به این صنعت داشت و ورود شرکت‌های تازه تأسیس را محدود کرد. منع ورود اشخاص حقیقی و حقوقی جدید به این صنعت نقض عدالت بین نسلی است، بهتر است شرایط اعطای مجوز تغییر کند یا معیارهایی برای شرکت‌ها در نظر گرفته شود که در صورت عدم تحقق آنها مجوز لغو شود، در این صورت کیفیت مجوزهایی که صادر می‌شود افزایش خواهد یافت. در حال حاضر ۳۵ شرکت مجوز فعالیت سبدگردانی دارند و به نظر می‌رسد با توجه به تعداد تقاضاهای ارسالی،این تعداد تا ۵۰ مجوز افزایش خواهد یافت. رقابت با شرکت‌های دولتی و شبه دولتی که به سبدگردانی روی ‌می‌آورند کمی سخت است هر چند رقابت ذات کسب وکار است، اما ورود این شرکت‌ها برخی مشکلات قدیمی را مجدد ایجاد می‌کند.در سال‌های گذشته به دلیل اینکه به مرور بانک‌ها از بانکداری فاصله گرفته و به شرکت داری سوق پیدا کرده بودند و عملا به هلدینگ‌های مختلفی تبدیل شده بودند، آنان را از سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها و ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری و مشارکت در تاسیس صندوق‌ها منع کردند، امروزه نیز موجی در شرکت‌های دولتی وشبه دولتی در خصوص ایجاد شرکت سبدگردانی در حال شکل‌گیری است.در نظر داشته باشیم که عدم صدور مجوز برای بانک‌ها یا شرکت‌های تابعه، آنها را به مشتریان بالقوه این صنعت تبدیل خواهد کرد.

 در حال حاضر مهمترین مسئله از نگاه سرمایه‌گذاران این است که هیچ تضمینی برای سپردن سبدشان نیست، این موضوع را چگونه تحلیل می‌کنید؟
بخشی از این مسئله مربوط به فرهنگ سازی است، باید فرهنگ سازی مناسب صورت بگیرد تا وارد دوره بلوغ و توسعه بازار شویم. در اصل نباید از جانب نهادهای مالی قولی به سرمایه‌گذاران داده شود که قابلیت اجرایی ندارد. در هیچ جای دنیا و در هیچ کتاب مالی این را نمی‌بینیدکه سبدگردانی تضمین بازدهی چند درصدی را بدهد. طرفین بازار باید متوجه شرایط بازار و قوانین حاکم بر آن باشند و بدانند که با ورود به بازار سرمایه در حال ریسک پذیری هستند، اگر قصد ریسک کردن ندارند سرمایه خود را در بانک سپرده کنند یا از صندوق‌های درآمد ثابت استفاده کنند. در بازاری که نزولی باشد کمتر مدیر دارایی می‌تواند ادعا کند که سود خواهد ساخت. زمانی که روند بازار نزولی است مدیر دارایی در بهترین حالت می‌تواند از شاخص بهتر باشد و زیان کمتری ایجاد کند. بنابراین ضمانت سودآوری در این صنعت کاری غیراصولی و غیرحرفه ای به شمار می‌آید. در حال حاضر به جز سهام عدالت حدود ۱۶ میلیون کد بورسی فعال در بازار سرمایه وجود دارد،‌ بنابراین حدود ۲۰ درصد از جمعیت کشور در بازار سرمایه فعال هستند که عدد مهمی است. ضریب نفوذ بازار سرمایه در کشور به شدت افزایش پیدا کرده است که این موضوع در کنار محاسن زیادی که دارد در صورت عدم توسعه یکنواخت سایر ارکان این صنعت، آموزش و فرهنگ سازی می‌تواند مخاطره آمیز باشد.

 در خصوص روند ورود نوسهامداران به بازار چه نظری دارید؟
با ورود این افراد،باید فرهنگ سازی مناسب صورت بگیرد تا مردم بدانند چه بخشی از سرمایه خودشان را می‌توانند در این بازار سرمایه‌گذاری کنند. بهترین راه برای این افراد انتخاب شیوه‌های غیر مستقیم سرمایه‌گذاری نظیر صندوق‌ها و سبدگردان‌ها هستند. در حال حاضر صدور کد بورسی و معاملات آنلاین برای همه افراد فارغ از تخصص و دانش مورد نیاز به راحتی صورت می‌پذیرد. بهتر است که نهاد ناظر در این خصوص بسیار محتاطانه‌تر رفتار کند. بسیاری از مشکلات ماه‌های اخیر بازار سرمایه و اعتراضات مردم می‌توانست با دقت نظر بیشتر در این خصوص برطرف شود. همچنین باید تولید برنامه‌های آموزشی و فرهنگ سازی سرمایه‌گذاری در بورس بیشتر شود که تحقق این امر نیازمند همکاری نهادهای سبا، رسانه ملی و نهادهای مالی فعال در بازار سرمایه است.

 کسب و کار سبدگردانی با چه چالش‌های جدیدی روبه‌رو بوده و برای بهبود آن‌ها چه راهکارهایی را پیشنهاد می‌دهید؟
خدمات سبدگردانی در بازار سرمایه شامل مدیریت سبد، ایجاد و مدیریت انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. در بخش مدیریت سبد تا پاییز امسال مشکل جدی طولانی بودن زمان صدور کد سبد بود که شرکت سپرده‌گذاری مرکزی فرآیند صدور کد سبد را از پاییز امسال به صورت آنلاین انجام می‌دهد و این موضوع تاثیر قابل توجهی بر کاهش زمان عقد قرارداد سبد گذاشته است. دستورالعمل سبدگردانی در خصوص پرسنل مورد نیاز با توجه به دارایی تحت مدیریت سبدگردان‌ها نیز قوانینی دارد که در شرایط فعلی و با توجه به تعداد نهادهای مالی منجر به بروز مشکلات جدی در فرآیند استخدام و جذب نیروهای متخصص و دارای مدارک بورسی شده است. مشکل فوق دغدغه جدی شرکت‌های سبدگردان است و نیاز هست که بازنگری جدی در خصوص اصلاح یا تغییر این دستورالعمل صورت گیرد. در بخش تاسیس و مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشکل جدی طولانی بودن فرآیند تاسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که معمولا بین ۶ ماه تا یک‌سال به طول می‌انجامد. با روند صدور مجوزهای جدید نهادهای مالی، پیش‌بینی می‌شود این مشکل بحرانی‌تر شود.

 انجام چه برنامه‌هایی مد نظر سبدگردانی نوویرا قرار دارد؟
 سهامداران نوویرا به جز شرکت سبدگردانی در سال گذشته مجوز شرکت سرمایه‌گذاری نوویرا را نیز اخذ کرده اند. همچنین در شرف تاسیس گروه خدمات بازار سرمایه نوویرا هستیم و پیش‌بینی می‌شود در سال ۱۴۰۰ این شرکت نیز فعال شده باشد. نوویرا برنامه توسعه خدمات در بازار سرمایه را دارد و همواره بخش مهمی از درآمدهای خود را به توسعه کسب و کار اختصاص خواهد داد. هدف سهامداران نوویرا تبدیل شدن به یک نهادمالی با گستره وسیعی از محصولات مالی در بخش خصوصی است. سبدگردان نوویرا در حال حاضر ۴ صندوق سرمایه‌گذاری دارد و برای سال جدید قصد راه اندازی چهار صندوق دیگر را در دستور کار دارد تا بتواند امکان سرمایه‌گذاری را برای تمام افراد جامعه با درجه ریسک پذیری متفاوت ایجاد کند. یکی دیگراز برنامه‌های مهم نوویرا حضور پررنگ در عرصه فناوری اطلاعات است، زیرا مسیر توسعه بازار سرمایه از این طریق است و برای توسعه هر چه بیشتر باید از امکانات این صنعت بهره برد.

 ‎یکی از اقدامات جدیدتان، ایجاد صندوق طلای سرخ نوویرا بود، مزیت‌ها و چشم انداز این صندوق‌چیست؟
 صندوق طلای سرخ نوویرا یک ماه پیش پذیره‌نویسی شد، و پذیره‌نویسی موفقی نیز داشت، این صندوق اولین صندوق کالای کشاورزی ایران است، ‌صندوق طلای سرخ نوویرا به همراه گروه زغفران مصطفوی تاسیس شد. تجربه این گروه در خصوص کالای زعفران به مدیریت بهتر این صندوق کمک می‌کند.این صندوق علاوه بر زعفران ‌در پسته و زیره نیز مجاز به سرمایه‌گذاری است. حجم بازار این محصولات در بورس کالا چندان قابل توجه نیست ولی به مرور زمان با اقبال بیشتری که به بورس کالا صورت می‌پذیرد شاهد رشد و توسعه بیشتری خواهیم بود.
‎
 سرمایه‌گذاری در زعفران با چه هدفی انجام شد؟
بازار کالایی در بورس هنوز نابالغ است و احتیاج به توسعه بیشتر دارد، ‌زعفران و پسته کالاهای خاصی بوده و از طرفی این بازارها سنتی هستند، به همین دلیل جذب فعالان این بازار در بورس کالا زمان بر خواهد بود. اگرچه در کل دنیا حدود ۵۰۰ تن زعفران در سال تولید می‌شود که ۹۰ درصد آن در ایران است، اما ‌قیمت فروش این محصول یک سوم قیمت جهانی است و کشاورز و فعالان بازار هر دو متضرر می‌شوند. در نهایت ارزآوری آن برای کشور نیز با میزان بالقوه فاصله معنی داری دارد. هدف مدیران بورس کالای ایران و همچنین نوویرا تعمیق بازار کالای کشاورزی در بورس کالا است. باید به نقطه‌ای برسیم که عمده زعفران، پسته و سایر کالاهای کشاورزی که امکان حضور در این بازار را دارند، در بورس کالا معامله شوند و در آینده امکان صادرات از بستر این بازار نیز فراهم شود.

 نوسانات دلار را چگونه مدیریت می‌کنید؟
در یکی دو سال گذشته همبستگی قیمت زعفران با دلار کاهش یافته است، بنابراین نوسانات قیمتی شدیدی را در این کالا شاهد نبوده ایم. تلاش می‌کنیم با ابزار موجود به گونه‌ای صندوق را مدیریت کنیم که با کمترین ریسک، بازده معقولی ایجاد شود. سعی بر آن است که در سال نخست بازدهی بالاتر از صندوق‌های با درآمد ثابت ساخته شود و در سال‌های بعد با مدیریت بازار و بهره برداری از ابزارهای مالی عملکرد با ثبات و قابل اتکایی داشته باشیم.

 ‎ابزارهای کافی برای مدیریت این موضوع وجود دارد؟
ابزارهای لازم به طور اسمی وجود دارد، ‌اما عمق کافی ندارند.‌ فیوچر( بازار آتی) ما،بازار بزرگی نیست علاوه بر آن محدودیت در فعالیت وجود دارد. بازار اختیار خرید و فروش ما بسیار کم عمق است که کار را بیش از پیش برای ما دشوار می‌کند و برای پوشش ریسک با مشکل مواجه هستیم. یکی از ابزارهایی که توسط نوویرا طراحی شد سلف موازی استاندارد کالای کشاورزی است، این ابزار به شرکت بورس کالا ارائه شده و مورد استقبال قرارگرفت. به نظر می‌آید بتوانیم با همکاری متقابل به زودی این ابزار را عملیاتی کنیم.

 آینده بازار سرمایه را با توجه به چشم انداز انتخابات ریاست جمهوری چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
اتفاقات گذراست و انتخابات نیز همانند دیگر اتفاقات تاثیر کوتاه مدتی بر بازار خواهدگذاشت. ‌بازار مسیر و روند خود را بر اساس اتفاقات واقعی شکل می‌دهد، ابتدا باید تکلیف متغیرهای اصلی اثرگذار بر بازار سرمایه مشخص شود.یکی از اصلی‌ترین متغیرهای موثر بر بازار سرمایه، مسائل سیاسی مربوط به ایران و آمریکاست که اثر مستقیمی بر نرخ دلار و متناسب با آن بر بازار سرمایه خواهد داشت.

 کدام‌صنایع شانس بهتری برای بازدهی در سال آینده را دارد؟
شرایط صنایع به روابط کشور مان با دنیا بستگی داشته، اگر روابط هر چه زودتر برقرار شود صنعت بانکی پتانسیل خوبی دارد. اگر سال بعد بازار کمی با رکود مواجه شود، تأمین سرمایه‌ها باتوجه به پتانسیلی که برای انتشار اوراق و بازار بدهی دارند،‌ می‌توانند گزینه جذابی برای سرمایه‌گذاری باشند. همچنین با توجه به سیاست‌های انبساطی پولی در اکثر کشورها به نظر نمی‌رسد قیمت کامودیتی‌ها کاهش چشمگیری داشته باشند، بنابراین صنایع مذکور نیز کماکان گزینه‌های جذاب سرمایه‌گذاری هستند.

 در خصوص آثار تصمیم‌های یک شبه و لحظه‌ای اخیر، نظیر تغییر دامنه نوسان در روند بازار چه نظری دارید؟
در نظرسنجی دامنه نوسان که مطرح شد به دلیل سرعت تغییرات بازار نظر نوویرا بر حذف کامل دامنه نوسان یا افزایش آن به بالای ۱۰ الی ۱۵ درصد بود. با توجه به ورود افراد جدید به بازار سرمایه به نظر می‌رسد ذائقه بازار به سمت صف نشینی سوق پیدا کرده است و افراد علاقه ای به تحلیل و ارزشگذاری ندارند. با حذف دامنه نوسان همه مجبور به ارزش‌گذاری خواهند شد و به دنبال کشف ارزش دارایی خود خواهند رفت. حذف دامنه نوسان می‌تواند در سوق دادن مردم به تحلیل کمک کند اما در کل با تغییرات لحظه ای قوانین بازار (تصمیم‌های شبانه) که یک دفعه رخ می‌دهد مخالف هستیم. این گونه تدابیر منجر به تغییرات یک باره در روند مدیریت نهادهای مالی نظیر سبدگردان‌ها شده و برنامه ریزی مجموعه‌ها را خدشه دار می‌کند. سهامداران باید برای سرمایه‌گذاری افق بلند مدت را مد نظر داشته باشند. تغییر قوانین و دستورالعمل‌ها درکوتاه مدت می‌تواند منجر به خروج منابع شود و عدم اطمینانی که ایجاد می‌کند برای بازار سرمایه بسیار مضر خواهد بود.باید تغییر قوانین و دستورالعمل‌ها با نظر سنجی از نهادهای مالی انجام شود که علاوه براخذ تصمیم بهتر، ضمانت اجرایی بیشتری نیز داشته باشد.

منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۳۹۳