به گزارش صدای بورس،سیاستگذاران برای تعدیل برخی چالش‌های اقتصادی، درنظر دارند که واحد پول کشور از ریال به تومان تغییر یابد. این در حالی است که کارشناسان، این امر را کاری بیهوده می‌دانند و معتقدند تا زمانی که اصلاحات و بسترسازی‌های مناسب اقتصادی صورت نگیرد حذف صفرها نتیجه‌ای جز افزایش تورم نخواهد داشت. در این خصوص نظرات حیدر مستخدمین‌حسینی، معاون اسبق حقوقی بانک مرکزی، وزارت اقتصاد و دارایی و کارشناس اقتصادی را در گفت‌وگویی جویا شدیم.
چرا برخی کشورها اقدام به حذف صفر از پول ملی می‌کنند؟
حذف صفر از پول ملی یک کشور، بحث تازه ای نیست و خیلی از کشورها که با تورم‌های بالا مواجه بوده‌اند برای آسان سازی مراودات و ثبت حساب‌ها صفرهایی را از پول ملی خود حذف کرده اند. این کار در بیش از ۵۰ کشور دنیا تجربه شده است. برخی از کشورها هم چندین بار دست به حذف صفر از پول ملی خود زده‌اند که الزاما همه آنها هم موفق نبوده‌اند. در حقیقت برای اینکه کاهش ارزش پول ملی کشوری دیده نشود، دولت‌ها حذف صفرها را در پیش گرفته اند تا بتوانند از بخشی از تورم خلاصی یابند. اما اجرای حذف صفرها زمانی موفقیت آمیز است که دولت‌ها توانسته باشند تورم را نه برای یک دوره بلکه برای چند سال کنترل کرده باشند. نمونه نزدیک آن کشور ترکیه است که چند بار اقدام به این کار کرد اما زمانی موفق شد که توانست تورم کشورش را کنترل کند.
در خصوص حذف صفر از پول ملی و نحوه اجرای آن چه‌نظری دارید؟
بنده از اولین افرادی بودم که در بانک مرکزی با حذف صفرها از پول ملی موافق داشتم. منتها نه اینکه حذف صفر را اجرا کنیم بلکه به عنوان یک پروژه تعریف کنیم تا زمانی که اقتصاد از حالت رکود و تورم دو رقمی، خارج شود و بعد از اینکه چند سال در یک تورم تک رقمی باقی ماند و به یک ثبات رسید در آن زمان از این پروژه استفاده و صفرها از پول ملی حذف شود. اما برای اجرا هیچ وقت به دولت پیشنهاد نشد و به عنوان یک کار کارشناسی در بانک مرکزی ماند تا الزامات این کار فراهم شود.
شرایط کنونی را برای حذف صفر از پول ملی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در حال حاضر دولت در بدترین شرایط اقتصادی به فکر انجام این کار افتاده است و مجلس هم در روزهای آخر و به صورت یک کار کاملا غیرکارشناسی آن را تایید کرد. حقیقت امر این است که در این شرایط حذف صفرها هیچ مزیتی برای اقتصاد ملی ما نخواهد داشت. آقای رئیس جمهور در مورد حذف صفرها واژه‌های زیبایی عنوان کردند و گفتند به جای اینکه بگوییم یک یورو ۱۷۰ هزار ریال است، می‌گوییم ۱۷ هزار تومان است. اگر همان حرف را در نظر بگیریم قیمت امروز یورو ۲۴۰ هزار ریال است یعنی در عرض دو ماه قیمت یورو از ۱۷ هزار تومان به ۲۴ هزار تومان رسیده است. این نشان می‌دهد تورم با چه شتابی در اقتصاد ما در حال رشد است، حال با چه منطقی حذف صفرها بیان می‌شود. همین یک موضوع نشان دهنده این است که دولت در بدترین شرایط اقدام به اجرای این طرح گرفته است. در واقع از نظر بنده کارشناس، این اقدام دولت، یک شو و نمایش در حال حاضر است که بگوید این کار را من انجام داده ام. اما این دولت هیچ تلاشی برای اقتصاد ملی انجام نداده است.
چه موانعی سررا ه اجرای این پروژه وجود دارد؟
همین دولت بالاترین حجم نقدینگی را در اقتصاد ملی ما رقم زد. وقتی دولت می‌خواهد حذف صفر انجام دهد، باید نقدینگی جامعه را جمع و در کانال تولید قرار دهد اما این کار را نکرده است. دولت از بانک مرکزی استقراض کرده و پایه پولی را افزایش داده است در نتیجه تورم افزایش پیدا کرد. در حال حاضر هم با دخل و تصرفاتی که در بازار سرمایه صورت می‌گیرد، موجب شده که بازار سرمایه از حالت طبیعی خود خارج شود. همه این مواردی را که گفتم با سیاست حذف ۴ صفر منافات دارد. اقتصادی که در رکود تورمی به سر می‌برد، اقتصادی که سرمایه‌گذاری در آن اتفاق نمی‌افتد، اقتصادی که در تورم بالایی قرار دارد و اشتغال ایجاد نمی‌کند، حذف ۴ صفر در آن چه معنایی می‌تواند داشته باشد.
برای برون رفت از موارد مذکور چه راهکارهایی را پیشنهاد می‌دهید؟
در ابتدا باید بنیان‌های اقتصادی اصلاح شود، اقتصاد از کانال رکود تورمی رد شود و درکانال رونق قرار بگیرد، سرمایه‌گذاری و مبادلات بین کشورها شکل بگیرد و بیکاری به پایین‌ترین حد خود برسد و تورم تک رقمی برای چند سال ثابت بماند که بعد از انجام این کارها حذف ۴ صفر را هم اقتصاد ملی و هم مردم می‌پذیرند. حذف صفرها از پول ملی که ابداع ما نیست ما از دنیا تجربه گرفتیم، بنابراین باید ببینیم در کشورهای دیگر درچه زمانی حذف صفرها صورت گرفته که به موفقیت این طرح ختم شد.
کشورهایی مثل آرژانتین و برزیل فکر می‌کردند با حذف صفرها می‌توانند مشکلات اقتصادی را حل کنند، اما شرایط اقتصادی این کشورها بدون اصلاح بنیان‌های اقتصادی بهتر که نشد هیچ، بدتر هم شد. در نتیجه این کشورها اول بنیان‌های اقتصادی خود را اصلاح کردند. یعنی برزیل در رده کشورهای صنعتی قرار گرفت و توانست محصولات خود را صادر کند و ارزآوری بالایی داشته باشد که رشد اقتصادی این کشور را به وجود آورد که در این راستا تورم خود را تک‌رقمی کرد ودر حذف صفرها موفق شد. مثال دیگر هم می‌تواند کشور ترکیه باشد. اما ما امروز از کدام ثبات اقتصادی می توانیم صحبت کنیم؟ وضعیت بازار سرمایه و بازار پول چگونه است؟ بنابراین در این شرایط، حذف ۴ صفر مشکلی از اقتصاد را حل نمی‌کند بلکه به یکسری از نارسایی‌ها و ابهامات هم اضافه خواهد کرد.
مطرح کردن یک طرح خنثی برای دولت چه سودی دارد؟
می توان گفت دولت از بیان این موضوع به دنبال سرگرم کردن مردم است. کسانی که می‌نشینند و برای اقتصاد ملی تصمیم می‌گیرند در واقع نشان دهنده بیماری آن تفکراتی است که اقتصاد ملی ما را به این مرحله کشانده است. یعنی با همه واژه‌ها شوخی می‌شود و جدی گرفته نمی شود. الان کسری بودجه دولت و افزایش پایه پولی بانک مرکزی با این برنامه منافات دارد، دولت به بانک‌های تجاری و حتی خصوصی‌ها تحمیل می کند که تسهیلات تکلیفی داشته باشند. این یعنی از منابع مردم استفاده شود نه از بودجه. وقتی تصمیم بر اجرای حذف ۴ صفر است باید بسیاری از مشکلات پایه‌ای اقتصاد حل شود.
اجرای طرح حذف صفر از پول ملی چه اثر مشخصی دار ؟
تنها نکته مثبت این طرح، سادگی در ثبت محاسباتی است که ارقام‌ها کوچکتر خواهند شد. حتی واژه‌ای که به عنوان توجیه عنوان شد که ما در جهت رفاه مردم که دیگر واحد پول را ریال نگویند و تومان بگویند هم معنا ندارد. زیرا در حال حاضر مردم ۱۰ میلیون ریال را یک تومان می گویند بنابراین خواسته مردم هم اجرا نشده است.
اجرای این طرح از نظر روانی چه تاثیری در جامعه می‌گذارد؟
در کشور ما عامل اصلی چگونگی تورم در مرحله اول تاثیر روانی است. حذف ۴ صفر این عامل روانی را تشدید می‌کند. مردم دنبال طرح‌هایی هستند که تاثیری در معیشت، اشتغال فرزندانشان و درآمد آنها داشته باشد. اگر طرح‌های دولت با این مشخصات باشد مردم استقبال می‌کنند اگر نه هیچ طرحی مورد استقبال مردم قرار نخواهد گرفت و عکس جواب می‌دهد. یعنی هر تصمیم گیری که در حوزه اقتصاد انجام می‌شود، باید ابتدا تاثیر آن در معیشت مردم سنجیده شود.در برخی از کشورهای اروپایی وقتی طرح اقتصادی از طرف دولت ارائه می‌شود بعد از طی کردن همه مراحل و توجیه برای اجرا در انتها عامل اجتماعی و روانی مورد تحلیل قرار می‌گیرد که چه تاثیری بر مردم دارد. در این میان درباره طرح زمینه‌سازی می‌کنند تا مردم را قانع کنند. اما در ایران از جامع شناسی و روان شناسی برای اجرای طرح‌ها استفاده نمی‌شود.
در کشور ما همیشه اعداد خرد به نفع بازار به بالا افزایش پیدا می کند، حذف ۴ صفرچه تبعات قابل توجه ایی را خواهد داشت؟
از آنجا که این طرح یک طرح پوچ است ، تاثیری در معیشت، درآمد، اشتغال و سرمایه‌گذاری مردم ندارد. قطعا در نوسانات تورمی به سمت بالا در جامعه تاثیرگذار است. اگر در کلان اقتصاد عوامل متعددی که بر معیشت مردم تاثیر گذار است اصلاح نشود این طرح و همچنین طرح‌هایی از این دست نه تنها موفقیت آمیز نیستند بلکه می‌توانند منجر به بحران در جامعه مثل تصمیم گیری در مورد بنزین شود. مگر اینکه همراه این گونه موارد دولت و مجلس، طرح‌هایی را ارائه کنند که در کلان، معیشت مردم را تحت تاثیر مثبت قرار دهد. اما اگر بنیان‌های اقتصادی تغییر نکند هر عاملی موجب نارضایتی خواهد شد و نارضایتی هم می‌تواند بحران آفرین باشد.اجرای حذف ۴ صفر یکی از مسائلی است که بدون اصلاح بنیان‌های اقتصادی، اعتماد مردم را بیشتر سلب می‌کند. در حال حاضر مردم به دولت و حتی به مجلس اعتماد ندارند، زیرا مردم ندیده اند که دولت و مجلس در راستای خواسته‌ها و رفاه آنها قدم بردارند. بنابراین دولت و مجلس باید توجه ویژه‌ای به تصمیم گیری‌های صحیح اقتصادی داشته باشند.
دولت و مجلس در خصوص اجرای این طرح چگونه باید اقدام کنند؟
پیشنهاد ویژه بنده این است که مجلس به این کار ورود پیدا کند و جلوی حذف ۴ صفر را تا تثبیت شرایط اقتصادی و اصلاح بنیان‌های اقتصادی بگیرد. بانک مرکزی و دولت وقت خود را تلف نکنند و از ظرفیت خود برای اصلاح بنیان‌های اقتصادی، معیشت مردم، افزایش سرمایه‌گذاری و ایجاد اشتغال استفاده کنند، تا اینکه صرف عواملی شود که هیچ اثری جز سرگرم کردن مردم نداشته باشد.
منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۳۸۶
نظر شما