به گزارش صدای بورس، دولت با عرضه سهام خود در برخی شرکتهای گروه بانکی و پالایشگاهی در قالب صندوقهای قابل معامله «دارایکم» و «پالایشی یکم» توانست تأمین مالی قابل توجهی از عرضه این صندوقها به جیب بزند.
اما موضوع اینجاست که درست پس از فروش سهامش در این صندوقها، خریداران و صندوقها را به حال خودشان رها کرد و تنها به جبران کسری بودجه خود پرداخت.برخی از سهامداران بر این باورند که دولت به کلی عرصه عرضهای که انجام داده بود را ترک کرده است و پس از آن مردم ماندهاند با مشکلات حل نشدنی این صندوقها و زیان قابل توجهی که متوجهاش شدند.
چالش ۱۶۰ هزار میلیارد تومانی
اگر بخواهیم این نکته را بررسی کنیم که دارایکم و پالایشی یکم به اهدافی نظیر برآورده کردن هدف خصوصیسازی و به علاوه منتفع کردن دولت و مردم از این تأمین مالی رسیده اند یاخیر، باید به این مسئله توجه کنیم که ابتدا سیاست دولت این بود که از عرضه سه صندوق ETF خود در مجموع ۱۶۰ هزار میلیارد تومان درآمد شناسایی کند تا بتواند بخش قابل توجهی از کسری بودجهاش را جبران کند.هدف عرضه این صندوقها تأمین مالی برای دولت بدون افزایش تورم و به علاوه استفاده از منابع حاصله برای سرمایهگذاری در پروژههای مختلف بوده است اما به نظر در هیچ یک عملکرد خوبی نداشته است.
از دست رفتن اعتماد
پس از گذشت ۵ماه از عرضه دارایکم ارزش خالص داراییهای این صندوق بازدهای حدود۱۸۵درصدی داشت و ارزش سهام آن در بورس به بیش از ۴میلیون و۱۰۰هزار تومان رسیده است.پالایشی یکم نیز پس از بازگشایی نمادش در اولین روز معاملاتی(۱۰ آذر) توانست سود ۱.۵ درصدی را نصیب سهامداران کند. البته این صندوقها با مشکلاتی روبه روهستند و تعداد زیادی از سهامداران صندوقهای مذکور اعتمادشان را به عرضههای دولت در آینده به دلیل ضررهای متحمل شده، ابهامات و ناهماهنگیهای موجود در این دو عرضه از دست دادهاند. بر این اساس شفاف سازی برخی مسائل پیرامون ETFهای دولتی مد نظر قرار میگیرد.
نبودبازارگردان قوی با تعهدات بالا
محمد بختیار نصرآبادی، مدیر صندوق دارایکم در گفت وگویی به تشریح برخی مسائل پیرامون دارایکم پرداخت.
بازدهی صندوق دارایکم از زمان عرضه تاکنون چقدر بوده است؟
برای بررسی بازدهی این صندوق باید آن را در بازههای جداگانه بررسی کرد. پذیرهنویسی صندوق دارایکم از ۱۵اردیبهشت تا پایان اردیبهشت ۹۹انجام شد. سپس از تاریخ ۷ تیر ۹۹ معاملات ثانویه شروع شد. برای بررسی بازدهی صندوق از تاریخ پذیرهنویسی تا شروع معاملات ثانویه که تقریبا یک ماه زمان برد و با توجه به قیمت۱۰ هزار تومانی دارایکم در پذیرهنویسی و سپس رسیدن به قیمت ۲۲ هزار و ۸۰۰ تومان هنگام شروع معاملات ثانویه باید گفت بازده این صندوق تقریبا به ۱۲۰ درصد رسید. پس از انجام معاملات ثانویه تاکنون صندوق قیمتهای بالا نظیر ۳۴ هزار تومان و افت تا ۱۶هزارتومان را نیز تجربه کرده است.
یعنی نمیتوان بازده پس از شروع معاملات تاکنون را تعیین کرد؟
در این بازه نوسان بازار بسیار زیاد بوده است و دارایکم نیز از این نوسان در امان نمانده، به طور مثال در حال حاضر قیمت حول و حوش ۲۰ هزار تومان است اگر این قیمت را با ۷تیرماه مقایسه کنیم متوجه میشویم با توجه به قیمت امروز دارایکم اندکی نیز وارد زیان شده است. اما مقایسه با روزهایی که قیمت بالای ۳۰هزارتومان بوده بازدهی بالایی را نشان میدهد به همین دلیل در این بازه باید بازدهی را با توجه به روز مشخصی سنجید.
چرا با توجه به اینکه نمادهای بانکی رشد خوبی دارند اما دارا یکم رشد قابل ملاحظه ای نداشت و حدود ۲۰ درصد زیر NAV معامله میشود ؟
در واقع NAV نشان میدهد این صندوق چقدر میارزد اما قیمت وابسته به عرضه و تقاضا در بازار است، در واقع بازار دارد قیمت پایینتری برای دارایکم تعیین میکند.
چرا بازار دارایکم را ارزانتر معامله میکند؟
معمولا بازار چنین احتیاطی را در مقابل صندوقها دارد چون بازار برای مصون ماندن از صف فروش احتمالی با احتیاط قیمت میدهد علاوه بر این سهمهای موجود در این صندوق دامنه نوسان ۵ درصدی دارند ولی دارایکم دامنه نوسان ۱۰درصدی دارد که این موضوع بیتاثیر نیست.
چرا چنین اتفاقی رخ میدهد؟
یکی از مهمترین دلایل این است که بازارگردان قوی با تعهدات بالا برای دارایکم وجود نداشت. در واقع بازارگردان میتوانست گپ موجود در قیمت و NAV را کاهش دهد اما چنین نشده است.
اما دارایکم بازارگردان داشته است؟
بله، ولی لازم است تعهدات بازارگردان بالا باشد. هر چند اگر بازارگردانی با تعهدات بالا نیز انجام میشد با توجه به شناوری بسیار بالای سهام در دارایکم خیلی نمیتوانست موفق عمل کند. به طور تقریبی در ماههای گذشته ارزش بازار این صندوق به ۱۳ تا ۱۴ هزار میلیارد تومان رسیده بود که با توجه به شناوری ۱۰۰ درصد آن بازارگردانی برای آن مشکل بود.
چه نواقصی در دارایکم وجود داشت که باید در پالایشی یکم رفع میشد؟
لازم بود پذیرهنویسی پالایشی یکم تنها با کد بورسی انجام میشد چرا که ثبت نام با کد ملی، چک کردن و کنترل دیتاها را سختتر میکند علاوه بر این بعضی نواقص فنی هم وجود داشت که لازم بود برطرف شود.
برای رفع اشکالات درعرضههای آینده، چه راهکاری پیشنهاد میدهید؟
باید یکسری از نمادها با قیمتهایی با تخفیف کمتر به حقوقیهایی واگذار شود که برای مدتی از سهام خارج نشوند. علاوه براین باید رکن بازارگردان برای صندوقها در نظر گرفته شود که منابع متفاوتی را وارد کند. در واقع با کاهش شناوری سهم با حضور حقوقیهای خوشنام بازار و به علاوه وجود رکن بازارگردان، مشکلات تا حد بسیاری مرتفع میشود.
شفافسازی پالایشی
داوود رزاقی، مدیر صندوق پالایشی یکم در پاسخ به این سوال که چرا دارایکم زمانی پذیرهنویسی شد که این صندوق وارد بازدهی شده بود و شرایط بازار بسیار مطلوب بود اما پذیرهنویسی پالایشی یکم در شرایط نامطلوب بازار و صف فروش پالایشیها انجام گرفت،گفت: زمان شروع پذیرهنویسی را سازمان خصوصیسازی تعیین کرد و مدیر صندوق در این موضوع دخالتی نداشت در واقع مدیر صندوق فقط وظایف اجرایی صندوق را به عهده دارد و تعیین زمان در دست سازمان خصوصیسازی بود.
رزاقی در پاسخ به اینکه آیا در شرایطی که شرکتهای صنعت پالایشی با p/eهای بالایی معامله میشود و قیمت دلار رو به کاهش است ممکن استNAV پالایشی یکم از میزانی که در حال حاضر است بالاتر برود نیز افزود: این موضوع را آینده مشخص میکند، ولی چیزی که مشخصا میتوان گفت این است که در صورت کاهش قیمت سهام شرکتهای پالایشی، NAV صندوق و قیمت معاملاتی صندوق پالایشی کاهش خواهد یافت.
توجه نداشتن به متعادل شدن قیمت و ارزشNAV
علی صادقین،کارشناس و مدرس بازار سرمایه مهمترین مشکلات در مورد دارایکم و پالایشی یکم را برشمرد و گفت: ناهماهنگی در سیاستهای عرضه از جمله تغییرات متعدد در خصوص تاریخ، نوع، عنوان و نهادهای متولی عرضه از جمله عواملی است که در عرضهای مثل پالایشی یکم باعث بیاعتمادی شد.یکی از مشکلات عرضهها را باید توجه نداشتن به شرایط بازار و عرضه در شرایط نامتعادل بازار دانست که در موفقیت عرضه پالایشی یکم اثرگذار بود.
صادقین افزود: حمایت نکردن جدی در طول عرضه و توجه نداشتن به متعادل شدن قیمت و ارزشNAV این ETFها جزو مشکلات عرضهها محسوب میشود. در دارایکم شاهد بودیم که نمادهای بانکی رشدهای مطلوبی داشت. ولی صندوق دارایکم بیش از ۲۰درصد زیر NAV در حال معامله است با این حال هیچ متولی و بازارگردان قوی نیز وجود ندارد. بی توجهی به تعمیق بازار سرمایه صرف تأمین مالی و جبران کسری بودجه به جای هدف خصوصیسازی و واگذاری به مردم اقدام جذابی برای بازار سرمایه محسوب نمیشود اینکه پس از جمعآوری منابع دولت به طور کلی این صندوقها را کنار بگذارد از اشکالات موجود است. صادقین درخصوص چشمانداز ETFسوم تصریح کرد: داراسوم باقی مانده سهام بانکیها بوده و برای موفقیت این عرضه لازم است نگاه صرف تأمین مالی و جبران کسری بودجه از میان برداشته شود. همچنین باید قبل از عرضه این صندوقها بازارگردانی قدرتمند، سیاستگذاری منظم، هماهنگی بین دستگاههای اجرایی و ارائه چشماندازی متناسب با ارزش ذاتی این ETFها لحاظ شود.
گلشن بابادی
منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۳۷۹
نظر شما