براساس قانون بازار اوراق بهادار، سبدگردان شخصیتی حقوقی است که در قالب قراردادی مشخص و به منظور کسب سود، به خریدوفروش اوراق بهادار برای سرمایهگذار میپردازد. سبدگردانی، همانطور که از نامش پیداست، چیدمان صحیح داراییها در قالب یک سبد مشخص است که مالکیت آن کاملا متعلق به سرمایهگذار بوده و میزان هر یک از داراییها و زمان خریدوفروش آنها نیز بهدقت توسط سبدگردان تعیین و پایش میشود. ارائه این خدمت مالی به سرمایهگذاران در جهان قدمتی بیش از نیمقرن دارد، اما در بازار نوپای ایران پس از تجربه ایجاد صندوقهای سرمایهگذاری مشترک، اخیرا «سبدگردانی» مورد توجه قرار گرفته است؛ هرچند تا پیشازاین نیز تجربه سبدگردانی بهطور غیررسمی در یک دهه اخیر در بورس تهران وجود داشته است.از آنجا که سبدگردانی، مدیریت اختصاصی داراییهای اشخاص بوده و هزینه بالاتری نسبت به سایر خدمات قابل ارائه از جمله صندوقهای سرمایهگذاری دارد در نتیجه شرکتهای سبدگردان حداقلی از سرمایه را برای پذیرش لحاظ میکنند. (بعنوان مثال از 500 میلیون تومان به بالا) از سوی دیگر به دلیل شرایط خاص قراردادهای سبدگردانی این خدمت الزاما مناسب تمامی سرمایهگذاران نیست زیرا مدت زمان قرارداد یک سال بوده و در صورت خروج پیش از دوره اتمام قرارداد محدودیتهایی در زمان خروج اعمال خواهد شد. علاوه بر این، دید بلندمدت متقاضی استفاده از این خدمت در کنار شناخت نسبی او از سازوکار بازار سرمایه، پیش نیازهای دیگری است که عدم وجود آنها امکان ارائه خدمات در این حوزه را محدود میکند. کارمزد سبدگردانی براساس مقررات و مصوبات سازمان بورس و اوراق بهادار و قرارداد منعقد شده با مشتریان محاسبه میشود.
کارمزد توافقی
فرمول پیشنهادی کارمزد توافقی است و معمولا از دو بخش کارمزد مدیریت و عملکرد تشکیل میشود که کارمزد مدیریت مبتنی بر اخذ کارمزد ثابت مختصر و براساس دارایی تحت مدیریت تعیین میشود؛ اما کارمزد عملکرد کاملا متغیر بوده و متناسب با افزایش بازده سبد سهام مدیریت شده و با توافق طرفین قرارداد تعیین میشود. بهعنوانمثال برخی سبدگردانها جهت پوشش هزینههای جاری سبد یک درصد دارایی تحت مدیریت را بهعنوان کارمزد ثابت مدیریت سبد اخذ میکنند. کارمزد سبدگردانی کاملا متغیر بوده و متناسب با افزایش منافع مشتری و با توافق طرفین قرارداد تعیین میشود . کارمزد عملکرد اخذ شده فرمولهای مختلفی دارد؛ ولی در تمامی این فرمولها هدف این است که منافع سبدگردان و سرمایهگذار در یک راستا قرار گیرد.
هزینههای پیرامون
در سبدگردانی هزینههای امین، حسابرس، نرم افزار و سایر هزینههای مدیریت داراییها که در صندوقها از سرمایهگذار طلب میشود، بر عهده شرکت سبدگردان بوده و فقط کارمزد سبدگردانی از مشتری اخذ میشود. میزان کارمزد مطابق مقررات و مصوبات سازمان بورس و اوراق بهادار و قرارداد منعقده با مشتریان محاسبه میشود. گرچه سبدگردانی را میتوان یکی از با ارزش ترین خدمات قابل ارائه در حوزه مدیریت دارایی دانست اما این موضوع نافی ارزش سایر خدمات قابل ارائه در این حوزه نیست. اما بررسیها نشان میدهد با توسعه این بخش از نهاد مالی، وجود هزینههای مالی سنگین برای تاسیس یک سبدگردان موجب شده در روی دیگر این سکه، فعالیت سبدگردانهای غیر مجاز و بدون مجوز افزایش یابد . البته پذیرش حداقل سرمایه همراه با ارائه وعده افزایش بازدهی ازجمله مواردی است که سبد گردانهای غیر مجاز روی آن مانور میکنند، که این مسئله باعث شده سرمایهگذاران بورسی رو به این مجموعهها بیاورند . بررسی ابعاد این چالش بازار سرمایه و مسائل پیرامون آن در گزارش ذیل مد نظر قرار گرفته است .
شراکت در زیان به قیمت ورشکستگی
مهدی میرزایی کارشناس بازار سرمایه در خصوص کارمزد شرکتهای سبدگردانی گفت: سبدگردانهای غیر مجاز کارمزد خالص از بازدهی سرمایه که از سرمایهگذار دریافت میکنند بین 30 تا 50 درصد است و در زیان نیز شریک نیستند. وی با تاکید بر این که سبدگردانهای غیر رسمی از بازده خالص سبد سرمایهگذار حدود 50 درصد به عنوان حق سبدگردان اخذ میکنند، بیان داشت: در خصوص شریک شدن سبدگردان در زیان سرمایهگذار در سال 92 تنها یک سبدگردان بود که در زیان شریک میشد و در نهایت ورشکست شد. این فعال بازار سرمایه افزود: در حال حاضر سبدگردانها در زیان شریک نمی شوند .در واقع تضمینی برای زیان ارائه نمی دهند و مشتری با توجه به موارد ذکر شده ریسکها را میپذیرد.
- سیمین سعیدی- خبرنگار
- شماره ۳۰۶ فته نامه اطلاعات بورس - صفحه ۴
نظر شما