بازار سرمایه همواره با جذابیت‌هایی روبه‌رو بوده است اما ریسک‌هایی به‌صورت سیستماتیک و غیر سیستماتیک در این بازار وجود دارد. البته افرادی که علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در این بازار هستند و دانشی در این حوزه ندارند به‌دلیل ریسک‌‌های آن و ترس از دست رفتن سرمایه کمتر در این بازار، سرمایه‌گذاری می‌کنند. اما نهاد ناظر برای این افراد نهادهای مالی خاص در نظر گرفته تا با توجه به ریسک و دارایی بتوانند در این بازار سرمایه‌گذاری کنند.
یکی از این نهادها شركت‌های سبدگردان‌ها هستند که حدود 7 سال از عمر این شركت‌ها در بازار سرمایه می‌گذرد. این مجموعه‌ها با توجه به دارایی افراد و سطح ریسک برای آنها سبدی از سهام تشکیل داده و بر آن مدیریت می‌کنند. البته در نگاه اول این نهاد می‌تواند یکی از عوامل مناسب برای مشارکت سرمایه‌گذاران در بازار سهام به شمار آید. اما زمانی که سرمایه‌گذار به یکی از سبدگردان‌ها مراجعه میکند و انتظار دارد هر چه سریع تر معاملات خود را آغاز کند با فرآیند چند روزه (حداقل دو هفته) اخذ کد سبد مواجه می‌شود. درواقع سبدگردان نمی‌تواند تا زمان دریافت این کد فعالیتی بر روی سبد سرمایه‌گذار انجام دهد. همین امر موجب بی‌علاقگی سرمایه‌گذاران به این نهاد مالی می‌شود و زمینه‌ای برای هدایت سرمایه به غیر از بازار سهام ایجاد میکند.
تشریفات دریافت کد سبدگردانی
آغاز فعالیت هر مشتری در فرآیند سبدگردانی در بورس اوراق بهادار، با دریافت کد سبدگردانی است. در صورت نیاز به دریافت کد معاملاتی برای سبد اختصاصی، سبدگردان موظف است ظرف سه روز کاری پس از انعقاد و اجرایی شدن قرارداد سبدگردانی، فرم تقاضای اختصاص کد سبدگردانی را تکمیل کرده و به همراه یک نسخه از قرارداد، به شرکت سپرده‌گذاری ارائه دهد. درصورتی‌که آورده مشتری، شامل اوراق بهادار باشد، مشخصات این اوراق بهادار در تقاضای اختصاص کد سبدگردانی قید می‌شود. شرکت سپرده‌گذاری، ظرف سه روز کاری پس از تکمیل مدارک و اطلاعات و به شرط احراز شرایط، کد سبدگردانی را اختصاص می‌دهد. اما این فرآیند بیشتر از 3 روز زمان می‌برد و سبدگردان در زمان رونق یا رکود برای سبد مشتری خود نمی‌تواند خرید و یا فروش انجام دهد.
به‌زودی دستورالعمل جدید ابلاغ می‌شود
راضیه صباغیان، رییس اداره امور نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه جلساتی در خصوص اصلاح دستورالعمل سبدگردان‌ها برگزار شد،گفت: موارد اصلاح شده در خصوص فرآیند اخذ کد سبدگردان‌ها برای شرکت سپرده‌گذاری ارسال و این شرکت هفته گذشته پاسخ خود را به سازمان ارسال کرد.
صباغیان افزود: چند جلسه با کانون نهاهای سرمایه‌گذاری در این خصوص برگزار کرده‌ایم که شركت‌های سبدگردان دیدگاه و نظر خود را از طریق این کانون اعلام کردند و به زودی دستورالعمل جدید سبدگردان‌ها برای اصلاح به هیأت مدیره سازمان ارسال می‌شود. وی با بیان اینکه مواردی هستند که موجب کندی فعالیت سبدگردان می‌شود گفت: از یک سو باید نظارت بیشتر شود و نقش بیشتری برای امین سبد در نظر گرفته شود و از سوی دیگر روند اجرایی را کوتاه‌تر کنیم.رئیس اداره امور نهادهای مالی با اشاره به اینکه قرارداد بین سبدگردان و سرمایه‌گذار باید حتما منعقد شود، گفت: پیشنهاد این بوده که جهت دریافت کد سبدگردانی دیگر الزامی برای ارسال قرارداد به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی نباشد که به نظر می‌آید تا پایان سال دستورالعمل جدید تصویب شود.
فرآیند اخذ کد سبدگردان طولانی نیست
نوشین طاهری، کارشناس مسئول واحد عملیات سهامداران شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه با بیان اینکه فرآیند اخذ کد سبدگردان طولانی نیست گفت: اگر مدارک ارسالی از سوی شركت‌های سبدگردانی کامل باشد، به محض دریافت مدارک، همان روز در واحد حقوقی تایید و کد سبدگردانی در واحد عملیات سهامداران ایجاد می‌شود. وی گفت: زمانی‌که مدارک برای سمات ارسال می‌شود تا زمانی که نامه صادره تهیه و از شرکت خارج می‌شود حداکثر72 ساعت طول می‌کشد.
طاهری افزود: زمانی که واحد عملیات کد را ایجاد میکند «پم کد» یک روز کاری بعد در سامانه Aswoo می‌نشیند. بنابراین در بهترین حالت پرونده یک روز در واحد حقوقی و یک روز در واحد عملیات سهامداران بررسی می‌شود. وی در خصوص بازنگری دستورالعمل سبدگردان‌ها گفت: جهت بازنگری دستورالعمل، جلساتی در سازمان بورس و اوراق بهادار برگزار شد و پیشنهاد این بوده که قرارداد و مدارک توسط شرکت سبدگردان و امین تهیه وتایید شود . همچنین مدارک اضافه به شرکت سپرده‌گذاری ارسال نشود تا سرعت کار افزایش یابد. این کارشناس واحد عملیات سمات افزود: سمات نظر خود را در اولین فرصت به سازمان اعمال تا در خصوص تصویب و ابلاغ آن به شركت‌های سبدگردانی در سازمان بورس و اوراق بهادارتصمیم‌گیری شود.
بروکراسی طولانی محدودیت در تصمیم گیری مدیر سبد
محمد صدرایی، مدیر عامل سبدگردان آسمان در خصوص دریافت کد سبدهای اختصاصی که معمولا این فرآیند 3 تا 5 روز به طول می‌انجامد، گفت: فرآیند طولانی اخذ کد سبدگردانی اختصاصی موجب بی اعتمادی و عدم رغبت سرمایه‌گذاران به سبدگردان‌ها خواهد شد.
وی افزود: روند بازار سرمایه تحت تاثیر عوامل متعددی مستعد تغییر است بنابراین زمانی که سرمایه‌گذار مدیریت دارایی خود را اعم از وجه نقد یا انواع سهام و اوراق بهادار تحت قرارداد سبدگردانی اختصاصی به سبدگردان واگذار میکند انتظار بهترین عملکرد را از مدیر سبد و سبدگردان دارد. بر این اساس، وجود بروکراسی طولانی در فرآیند تائید قرارداد سبدگردانی اختصاصی و تخصیص کد معاملاتی به آن عموما موجب محدودیت در تصمیم‌گیری مدیر سبد در ابتدای قرارداد و کاهش عملکرد وی در سبد خواهد بود.
صدرایی گفت: به‌دلیل اینکه تا زمان دریافت کد سبدگردانی، سبد وارد مرحله عملیاتی نمی‌شود و امکان انجام معاملات برای سبد سرمایه‌گذار توسط سبدگردان وجود ندارد، این موضوع به منزله عدم ایفای تعهدات محسوب می‌شود . به همین جهت ممکن است سرمایه‌گذاران نسبت به سرمایه‌گذاری به روش سبدگردانی تمایل جدی نشان ندهند. وی با بیان اینکه اکثر سرمایه‌گذاران علاقه‌مند هستند از فرصت‌های بازار تا حد امکان استفاده کنند، تصریح کرد : روند مذکور مانع جدی بوده و هزینه فرصت سرمایه‌گذار برای سبدگردانی اختصاصی و هزینه مبادله قرارداد را افزایش می‌دهد.
این مدیرعامل شرکت سبدگردان با بیان اینکه همین عوامل موجب خواهد شد که سرمایه‌گذار با دریافت خدمات معاملات برخط به سراغ سبدگردان‌های غیر مجاز برود، گفت: به‌دلیل برخی فرآیندهای طولانی عملا سرمایه‌گذاران رغبتی به شركت‌های سبدگردان نداشته و به سراغ سبدگردان‌ها غیررسمی که مجوز فعالیت از سازمان بورس و اوراق بهادار ندارند می‌روند. همچنین عموما این افراد با دریافت سرویس آنلاین تریدینگ برای خود و واگذاری آن به فرد غیرمجاز، وارد یک قرارداد غیررسمی سبدگردانی می‌شوند که از حداقل الزامات یک قرارداد رسمی سبدگردانی اختصاصی در ایفای تعهدات طرفین و مجوزهای لازم برخوردار نیست. وی گفت: البته در چند سال اخیر مواردی متعددی مشاهده شده که سرمایه‌گذاران از همین سبدگردان‌های غیررسمی متضرر شده و به‌دلیل اینکه آن افراد و یا بعضا شركت‌ها مجوز فعالیت ندارند و قرارداد منعقد شده مورد تائید سازمان بورس و سایر مراجع ذی‌صلاح نیست، امکان ادعای حقوقی بر خسارت‌ها را نداشته‌اند.
صدرایی افزود: مدیران سازمان بورس از این معضل کاملا اطلاع داشته و با سبدگردان‌ها همراه هستند ولی اصل موضوع این است که شرکت سپرده‌گذاری مرکزی نیز باید انعطاف لازم را در این خصوص داشته و تهمیدات و تدابیر لازم را به‌کار گیرد.
- النا حیدری- خبرنگار
- شماره ۲۹۱ هفته نامه اطلاعات بورس - صفحه ۵
نظر شما