تعلیق ۳ میلیارد دلاری

بودجه عمومی دولت بر اساس لایحه بودجه سال 1398 حدود 479 هزار میلیارد تومان بر آورد شده که سهم منابع عمومی دولت حدود 408 هزار میلیارد تومان و مابقی مربوط به درآمدهای اختصاصی است. همچنین 148 هزار میلیارد تومان مربوط به واگذاری دارایی های سرمایه ای (فروش نفت) و 51 هزار میلیارد تومان مربوط به واگذاری دارایی های مالی (فروش سهام، اوراق بدهی و استقراض) است. در لایحه بودجه نیز صرفا عنوان شده که بدهی دولت به بانک‌ها تا سقف 200 هزار میلیارد ریال به صورت اوراق بدهی بازپرداخت شود.

ابزار اوراق بدهی همچنان در اولویت

البته بخش عمده ای از منابع درآمدی دولت جهت بازپرداخت بدهی ها مربوط به سال های اخیر به ویژه بدهی های ناشی از انتشار اوراق مشارکت و اسناد خزانه است. از سوی دیگر با توجه به رشد 29/14 درصدی منابع حاصل از فروش به همراه واگذاری انواع اوراق مالی اسلامی، دولت کماکان به استفاده از انواع اوراق بدهی برای تأمین مالی خود در سال آتی نیز ادامه می دهد. این مسایل در حالی مطرح است که رئیس جمهور در زمان ارائه بودجه به مجلس تاکید کرد؛ باید همه از جمله تمام دولت ملزم شوند اموال خود را عرضه کنند و سال ۹۸، سال عرضه بزرگ بنگاه‌های اقتصادی به بازار سرمایه خواهد بود.البته برای تحقق وعده ها باید به این نکته توجه کرد در مباحث بودجه و برنامه های پنج ساله توسعه، دولت برای گسترش بازار سرمایه باید مفاد و بندهایی را برای تحقق این مهم ایجاد کند.

بدهی‌های دولت ادامه دارد

اگرچه بدهی دولت و شرکت‌های دولتی 448 هزار و 121 میلیارد تومان در سال 94 بود اما در سال 95 رقم بدهی‌ها افزایش بیشتری داشت وبا عدد 587 هزار و 199 میلیارد تومان به ثبت رسید. همچنین بر اساس آخرین آماری که سازمان برنامه و بودجه منتشر کرد، بدهی دولت و شرکت‌های دولتی در پایان سال ۹۶ به ۵۴۶ هزار و ۸۰۷ میلیارد تومان رسید که نشان از کاهش 40 میلیارد تومانی دارد.

با توجه به اطلاعات منتشر شده تا پایان آبان سال 97 ، دولت به میزان 35 هزار میلیارد تومان انواع اوراق را منتشر کرد که در لايحه بودجه سال 97، انتشار 73.5 هزار ميليارد تومان انواع اوراق مالي اسلامي را براي تسويه بدهي ها مد نظر داشت . البته دولت سهم اوراق مالی اسلامی در لایحه بودجه 98 را به میزان 89 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته است.

تعمیق بازار بدهی در بودجه 98

این مسایل در حالی مطرح است که محمدرضا پورابراهیمی رییس کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه بازار سرمایه در سال‌های اخیر در زمینه توسعه ابزارها و تامین مالی شرکت‌ها گام‌های رو به جلویی برداشته است، افزود :دولت قصد دارد تا از مسیر بازارپذیر کردن بدهی‌های خود، اقدام به تعمیق بازار بدهی کند و این مسئله در لایحه بودجه 98 به خوبی دیده شده است.

نماینده مردم در مجلس دهم تصریح کرد: مجموع درآمد پیشنهادی دولت از محل انتشار ابزارهای مالی و فروش سهام شرکت‌های دولتی حدود 30 هزار میلیارد تومان است که بخشی از محل انتشار اوراق بهادار تامین می‌شود.

سال 97 دولت اوراق صکوک منتشر نکرد

غلامرضا ابوترابی مدیرعامل شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه در خصوص کلیت لایحه پیشنهادی بودجه گفت: آنچه که در این لایحه تقدیم مجلس شد، پیش بینی 89 هزار میلیارد تومان انتشار انواع اوراق بهاداراسلامی مانند اوراق شهرداری، اوراق ارزی و... برای سال 98 بود. ابوترابی افزود: حجم انتشار اوراقی که در سال 98 از طریق بازار سرمایه منتشر می شود بستگی به دولت، شرکت ها، وضعیت اقتصادی کشور و منابع مالی مورد نیاز دارد. به طور مثال در بودجه سال 97، سه میلیارد دلار انتشار اوراق ارزی در بودجه سال 97 پیش بینی شده بود که انتشار این اوراق به شرایط اقتصادی کشور ارتباط داشت.

وی تصریح کرد: اگرچه در سال 98 این پیش بینی انجام شده اما لزوما به معنی این نیست که اوراق مد نظر منتشر شود یا خیر ، چرا که بستگی به شرایط اقتصادی ، منابع مالی مورد نیاز برای دولت و بخش‌های خصوصی - دولتی دارد.

مدیرعامل شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه با بیان اینکه تاکنون در سال 97 هیچگونه صکوک دولتی منتشر نشده است گفت: دولت در پایان سال 96 حدود 5 هزار میلیارد تومان اوراق منفعت منتشر کرد اما امسال تاکنون از این ابزارها استفاده نکرده و البته تا پایان سال دو ماه فرصت دارد تا از ابزارهایی که در اختیار دارد به نسبت پیش بینی شده در بودجه، اوراق صکوک منتشر کند. ابوترابی با اشاره به اینکه تجربه نشان داده است که تامین مالی های دولت بیشتر در نیمه دوم سال اتفاق می افتد بیان کرد: بخشی از تامین مالی دولت از طریق انتشار اسناد خزانه و بخشی دیگر از طریق انتشار صکوک صورت می گیرد.وی با بیان اینکه در حال حاضر روند استفاده از این ابزارها صعودی است،گفت: حجم تامین مالی دولت و بخش های خصوصی در دو سال گذشته(96 - 95 )تاکنون نشان می دهد که دولت و شرکت های خصوصی از این ابزارها استفاده بیشتری کرده اند و بالغ بر 25 هزار میلیارد تومان تامین مالی صورت گرفته است، در صورتی که در سال‌های گذشته (95-90) این حجم بسیار کمتر و در حدود 3 هزار و پانصد میلیارد تومان بوده است.

ابوترابی افزود: بازار پول توانایی این حجم تامین مالی را نداشته و شرکت‌های خصوصی و دولتی و حتی خود دولت نیز می‌توانند از ظرفیت‌هایی که بازار سرمایه جهت تامین مالی در اختیار آنها قرار داده استفاده کنند . بر این اساس به نظر می‌رسد انتشار اوراق بهادار اسلامی در سال 98 نسبت به سال 97 روند رو به رشدی داشته باشد.

نادیده گرفتن نظرات کارشناسان بازار

جواد عشقی نژاد مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری مدبران اقتصاد در خصوص لایحه بودجه سال 98 و تاثیر آن بر بازار سرمایه گفت: یکی از مواردی که از گذشته مطرح بوده در هنگام تدوین قوانین اقتصادی ، تنظیم بودجه و مواردی که در خصوص بازار سرمایه بسیار حائز اهمیت بوده این است که نظرات کارشناسان بازار سرمایه در این زمینه نادیده گرفته می‌شود و یا در برخی موارد دیده نمی شود. وی افزود: در لایحه بودجه پیشنهادی سال 98 در بخش افزایش سرمایه بانک ها و افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها اگر تصویب شود شرکت هایی که حتی مشمول ماده 141 قانون تجارت نیستند هم می توانند از این فرصت استفاده کرده که خود عاملی برای رونق بازار سرمایه خواهد بود.عشقی نژاد گفت: از سوی دیگر تامین مالی از محل انتشار اوراق که دولت در نظر گرفته است نمی تواند تاثیر مثبتی بر بازار سرمایه داشته باشد و ممکن است حجم نقدینگی را به سپرده های بدون ریسک در بازار تبدیل کند که این عامل نیز تاثیر منفی بر بازار سهام می گذارد.

این مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری تصریح کرد: اتفاق دیگر در خصوص بودجه که ممکن است در سال آینده بازار سرمایه را تحت تاثیر قراردهد سهم فعالیت بازار سرمایه از حجم تراکنش ها و معاملات از نقدینگی کل کشور است، چرا که سیاست پولی کشور به اقتضای زمان با تصمیم گیری های کلان اقتصادی هم راستایی پیدا می کند. از طرفی دیگر سایر متغیرها و عوامل مطرح اقتصادی کشور هم افزایی لازم در همه بخش‌ها را ندارند  که می توان به یکی از این موارد به نرخ سپرده‌های بانکی اشاره کرد.

اعداد بودجه و توسعه بازار سرمایه از پیش بینی تا تحقق

منابع حاصل از فروش و واگذاری انواع اوراق مالی و اسلامی با رشد بیش از ۱۴ درصدی نسبت به قانون بودجه سال ۱۳۹۷ از ۳۸ هزار میلیارد تومان به ۴۴ هزار میلیارد تومان رسیده است. این امر حاکی از توسعه بازار سرمایه در بخش بازار بدهی دارد که در سال‌های اخیر کانون توجه دولتمردان برای تأمین مالی بخشی از مصارف بودجه قرار گرفت. البته منابع حاصل از فروش اسناد خزانه نیز با رشدی حدود ۳۷ درصد نسبت به بودجه ۱۳۹۷ به میزان ۱۳ هزار میلیارد تومان درنظر گرفته شد. همچنین عرضه سایر اوراق مالی به میزان ۲۹ هزار میلیارد تومان درنظر گرفته شد که بیانگر تنوع‌بخشی ابزارهای مالی در بازار بدهی است. بر این اساس دولت برای تامین مالی خود به انتشار اوراق بدهی می‌پردازد که با افزایش آن سود بدون ریسک در بازار افزایش یافته و به جذب نقدینگی کمک می‌کند.

• شماره ۲۸۷ هفته نامه بورس - صفحه ۵