بازار طلا در ماه‌های اخیر به اندازه ای نوسان، حاشیه و حباب داشته که دیگر طلای پاک بی منت نیست. هر روزسکه رکورد جدیدی از قیمت زده و اکنون که به 4 میلیون و 500 هزار تومان نزدیک شده که این مسایل خبر از اتفاقات ناگواری در عرصه اقتصاد کلان کشور می‌دهد. هرچند اگر مقامات ایرانی به در باغ سبز مذاکره ترامپ، روی خوش نشان بدهند، شاید شدت این بحران‌ها تا حد زیادی کاسته شود، اما آنچه مهم‌تر از وضعیت سیاست خارجی اقتصاد کشور است، به نظر می‌رسد که ضعف مدیریت داخلی باشد.
تزلزل در تصمیم و نداشتن استراتژی
بازارهای آتی سکه و گواهی سپرده کالایی از زمان تاسیس با هدف تنظیم بازار طلا و در نهایت تاثیرگذاری بر بازار فیزیکی نهادینه شدند. اتفاقی که در بسیای از کشورهای دارای بازارهای مالی توسعه یافته نیز رخ داده و در واقع بازار متشکل کالایی، راهبر سایر بازارها می‌شود. اما آنچه از عملکرد بازارهای آتی سکه و گواهی سپرده کالایی در ماه‌های اخیر می‌بینیم، تنها تاثیر پذیری و لجام گسیختگی تقاضایی است که از بازار فیزیکی و پاساژ افشار خط می‌گیرد. کارشناسان و مسئولان این حوزه معتقدند که این موضوع به دلیل کوچک بودن حجم بازار ایجاد شده و طبیعی به نظر می‌رسد. اما اتفاقی که در این مدت رخ داد، این بود که بورس کالا به جای تقویت بازار و کنترل قیمت، صرفا محدودیت معاملاتی ایجاد کرد. ابتدا سقف معاملات را کاهش داد، سپس به افزایش میزان وجه تضمین پرداخت . اکنون هم که به طور کلی ایجاد کد جدید در بازار آتی سکه را ممنوع اعلام کرده و به معامله گران قدیمی هم تنها اجازه اخذ موقعیت فروش می‌دهد.
در انتظار ثبات بازار نقدی
حامد سلطانی نژاد، مدیر عامل بورس کالا درباره ایجاد محدودیت‌های اخیر در بازار آتي سكه گفت: هم اکنون علاوه بر ارایه کد جدید به افراد متقاضی آموزش هم داده می‌شود .اما این بازار در حالت فریز قرار می‌گیرد و افراد جدید نمی توانند موقعیت‌های جدید بگیرند و فعالیت بازار با همان افراد قبلی بازار ادامه پیدا می‌کند؛ بنابراین تا وقتی تلاطمات بازار نقدی سکه به ثبات برسد این بازار به این شکل به فعالیت خود ادامه می‌دهد. همچنین با توجه به اینکه بازار آتی همواره جهت گیری اش از بازار نقد است، برای مدیریت بهتر ریسک فعالان محدودیت‌هایی را اعمال می‌کنیم.
مدیرعامل بورس کالا افزود: در مواقعی که نوسان در بازار نقدی زیاد است تصمیمات این چنینی گرفته می‌شود و در حال حاضر اجازه ورود سرمایه‌های جدید فعلاً به این بازار داده نمی شود. سلطاني نژاد گفت: وقتی بازار نقدی سکه یک ثبات نسبی را پیدا کند، به طور یقین این بازار هم دوباره اجازه ورود سرمایه‌های جدید را خواهد داشت. وی با اشاره به اینکه بازار آتی سکه یک بازار رسمی است، افزود: این بازار به سمت منافع سرمایه گذاران حرکت می‌کند و هر کاستی هم که در این بازار باشد قابل نظارت است، اما اگر این بازار فعالیت نکند، خرید و فروش سکه به بازارهای دیگر در کوچه و خیابان و تاریک خانه‌ها کشیده می‌شود و قطعاً رصد این بازار بسیار سخت خواهد بود.
مدیر عامل بورس کالا گفت: برخی به این بازار حمله می‌کنند و این بازار رسمی را مقصر افزایش قیمت نشان می‌دهند اما تفکر آنها اشتباه است به طوری که این تفکر باعث می‌شود فعالیت‌ها به سمت بازارهای غیر رسمی و زیرزمینی برود و این اصلاً مطلوب اقتصاد ما نیست.
سلطاني نژاد افزود: همه فعالان اقتصادی باید توجه داشته باشند که این بازار را تقویت کنند چون خرید و فروش در این بازار منحصر به فرد است و هیچ فشاری از طرف تقاضا به بازار وارد نمی شود اما اگر این بازار تعطیل شود فعالان این بازار به بازار غیر رسمی کوچ می‌کنند و کنترل بازار از دست متولیان خارج می‌شود.
امیدوار نبودن در شرایط حباب
محمدرضا الهی فرد، مدیرعامل کارگزاری سی ولکس نیز در این خصوص گفت: بازار آتی سکه خاصیت اهرمی دارد. به این صورت که با پرداخت 20 درصد از کل معامله، می‌توان معامله کامل را انجام داد . البته در شرایط فعلی که نقدینگی در بازار حالت انفجاری دارد، طبیعی است که تمهیداتی برای کنترل بیشتر بازار مدنظر قرار بگیرد. بنابراین ایجاد محدودیت هم امری طبیعی است. هرچند شاید این موضوع به مذاق معامله گران و حتی بنده خوش نیاید، اما موضوع اشتباهی نیست. اگر به جز این اتفاق رخ بدهد، قطعا نقض غرض است. الهی فرد افزود: در واقع این بازار باید در شرایط عادی اقتصادی کشور، وضعیت تسهیل کنندگی داشته باشد و در شرایط فعلی کنترل شود تا زمانی که ارامش به بازار ارز و طلا برگردد. در واقع تا زمانی که حباب بیش از یک میلیون تومانی دارد، نمی توان به اوضاع بازار امیدوار بود.
مدیرعامل کارگزاری سی ولکس تصریح کرد: برای درک بهتر شرایط فعلی، باید به این موضوع توجه داشته باشیم که طلا از 2 عامل نرخ ارز و قیمت جهانی طلا بهره می‌گیرد. قیمت جهانی دلار کاهشی است اما نرخ دلار نوسانات صعودی دارد و این عامل به افزایش قیمت این فلز گرانبها دامن زده است. در این اوضاع باید با شرایط بورس کالا کنار بیاییم که نمی توانیم مشتری جدید به بازار آتی سکه ببریم، موقعیت خرید نمی توانیم بگیریم و تنها می‌توان در این بازار فروش داشته باشیم. الهی فرد خاطرنشان کرد: اکنون حتی در رینگ‌های معاملاتی فولاد و مس هم تقاضا زیاد است. تقاضایی که به نظر نمی رسد تقاضای واقعی باشد، بلکه تقاضای کاذبی است که قصد تعویض ریال خود با یک کالای سرمایه ای را دارد که با قیمت جهانی، نرخ گذاری می‌شود. این حرکت برای حفظ ثروت انجام می‌شود و اصولا جنبه سرمایه گذاری ندارد.
عقبگرد بزرگ اقتصادی
علی دهدشتی نژاد، کارشناس اقتصادی که مخالف این تصمیم بورس کالاست، در این باره گفت: بازار آتی سکه، مدرن ترین بازار مالی کشور است و تضعیف این بازار یک عقبگرد بزرگ در اقتصاد است. در دنیایی که بورس دیگر کشورها به مزایای معاملات آتی و ابزارهای مشتقه پی برده اند و نیاز آن در ایران برای سایر کالاها نیز احساس می‌شود، طرح تضعیف معاملات آتی سکه از بورس کالا بسیار شوک برانگیز است. وی افزود: اگر در التهابات اخیر بازار نقدی سکه، امکان انجام معاملات آتی در بورس کالا نیز وجود نداشت، قیمت سکه بیش از این‌ها افزایش می‌یافت؛ چراکه تحت تاثیر ویژگی‌های بازار آتی، برخی افراد که انتظار کاهش قیمت‌ها در آینده را دارند، با در اختیار گرفتن موقعیت فروش، به حجم عرضه‌ها در بازار آتی دامن می‌زنند که این امر برقراری تعادل بیشتر در بازار نقدی سکه را در پی دارد.
نبود امکان پیش بینی
محد ولی، رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران نیز در این باره گفت: روندی که تاکنون در بازار سکه و ارز اتفاق افتاده، نشان می‌دهد که افق پیش روی بازار خیلی جالب نیست و تنها آثار منفی را می‌بینیم. در این شرایط دولت باید روند سیاست گذاری را عوض کند تا عرضه و تقاضا با هم تراز شود. اگر این موارد رعایت شود، التهاب بیش از اندازه بر می‌گردد. اکنون سکه بیش از یک میلیون تومان حباب دارد . هیچ مسئله ای به جز سیاست‌های اشتباه، به تعهد عمل نکردن و عدم تنظیم بازاری که از کنترل خارج شده، عامل این نابسامانی نیست. از سوی دیگر با اعلام قیمت ارزی که نمی توانیم آن را در اختیار مردم بگذاریم و یا سکه‌ای ثبت نام می‌شود که به تعهدات عمل نمی کنیم، باعث پریشانی بازار می‌شویم. محمدولی در پیش بینی روزهای آتی بازار طلا گفت: پیش بینی چندانی نمی توانیم داشته باشیم وکار دشواری است. با این حال اگر روند مذکور اصلاح شود و بعضا شیطنت‌های پشت پرده از سوی برخی افرادی که تفکرشان بیش از این نیست را کنار بگذاریم، طبیعتا می‌شود بازار آرامش بگیرد. اما اگر همین روند باشد و نتوانیم سیاست‌ها را درست کنیم، چشم انداز جالبی نداریم.
*سمیرا ابراهیمی/خبرنگار
شماره ۲۶۲ هفته نامه بورس -صفحه۶
نظر شما