متاسفانه با مدیریت ارز توسط بانک مرکزی در ادوار گذشته شاهد نرخ‌های مختلف با عناوینی از قبیل نرخ مبادله‌ای، دولتی و... در بازار ارز بوده‌ایم که خود باعث ایجاد رانت، جلوگیری از رقابت سالم در تأمین ارز مورد نیاز بخش‌های مختلف و امکان نداشتن برنامه‌ریزی مناسب برای متقاضیان از جمله تولید‌کنندگان و وارد‌کنندگان مواد اولیه شده است. بررسی تاریخچه مدیریتی ارزی کشور نشان می‌دهد که نوسانات نرخ ارز هزینه‌های زیادی را به کشور تحمیل کرده است که تزریق ارز به بازار، فروش ارز با نرخ دولتی و همچنین حراج سکه در بانک‌های کارگشایی از جمله هزینه‌هایی است که دولت‌ها در جهت مدیریت نوسانات نرخ ارز متحمل شده‌اند. از سویی دیگر با توجه به فعالیت‌های مناسب دولت در آزاد‌سازی و واقعی کردن قیمت کالا و خدمات درحوزه‌های مختلف انتظار می‌رود ارز نیز مانند سایر کالاها براساس یک مکانیزم عرضه و تقاضای شفاف قیمت‌گذاری شده و بستری فراهم شود که صادر‌کنندگان در یک بازار منسجم و رقابتی ارز خود را با قیمت واقعی عرضه کرده و متقاضیان نیز در یک بازار شفاف نیاز‌های خود را تأمین کنند. بورس کالای ایران با بیش از یک دهه فعالیت و در راستای رسالت خود توانسته است به خوبی ساختارهای مورد نیاز برای ایجاد بازار منسجم و کشف نرخ براساس مکانیزم عرضه و تقاضا را ایجاد کند لیکن دولت نیز می‌تواند با استفاده از این ابزار موجب افزایش شفافیت در معاملات ارز و واقعی کردن نرخ ارز شود. انجام معامله ارز در بورس کالا مزیت‌های مختلفی دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنم.
1. شناسایی بازیگران واقعی ارز؛ کوتاه کردن سوداگران و واسطه‌های ارزی و پیشگیری از سفته بازی و پولشویی.
2. افزایش شفافیت اطلاعاتی در راستای منافع مالیاتی دولت.
3. بهبود فضای کسب و کار با جلوگیری از رانت نرخ ارز دولتی.
4. توسعه بازار کالا و خدمات صادراتی با واقعی شدن نرخ ارز.
5. ایجاد بانک اطلاعاتی از ارز مورد نیاز کشور جهت برنامه‌ریزی‌های آتی.
6. توسعه رینگ صادراتی با توجه به امکان تأمین ارز مورد نیاز و همچنین فروش ارز حاصل از عرضه کالا در بورس.
هرچند ایجاد بازار فیزیکی برای معاملات ارز در بورس کالا مزیت‌های مختلفی را دارد که به آن اشاره شد ایجاد این بازار مقدمه ایجاد بازار معاملات آتی ارز است که به نظر می‌رسد اهمیت معاملات آتی ارز بیش از معاملات نقدی در بازار فیزیکی است و در سایر کشور‌ها نیز حجم معاملات بازارهای مشتقه بیش‌تر از معاملات فیزیکی است. از مزیت‌های بازار آتی ارز می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد.
1. امکان پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز برای فعالان بازار.
2. امکان برنامه‌ریزی بلند‌مدت جهت تأمین مواد اولیه برای وارد‌کنندگان و همچنین صادر‌کنندگان.
3. افزایش کیفیت تولیدات داخلی با توجه به تخصصی‌تر شدن فعالیت‌ها جهت حضور در بازارهای خارجی.
4. تسهیل ورود سرمایه‌گذاری خارجی در بازار سرمایه.
5. امکان پیش‌بینی دولت از نرخ آتی ارز جهت استفاده در برنامه‌ریزی‌های بودجه و درآمدی کشور.
با توجه به موارد بالا، مزیت‌های ایجاد معاملات ارز در بورس‌کالا و متعاقب آن راه‌اندازی بازار مشتقه ارزی بر کسی پوشیده نیست اما با توجه به شفاف شدن معاملات و از بین رفتن رانت‌های این بخش، قطعا مقاومت‌هایی در شروع کار و در جهت نامطلوب جلوه دادن این بازار صورت خواهد گرفت که عزم راسخ مسئولان و سیاست‌گذاران در این زمینه راه‌گشا خواهد بود.
نظر شما