گسترش عدالت در عرضه های اولیه

گر از ریسک‌هایی که ترامپ به بازارهای جهان تحمیل می‌کند عبور کنیم، سایر شرایط بروفق‌مراد بورس تهران است. قیمت کالاهای پایه و فلزات رنگین صعودی، قیمت نفت صعودی و قیمت دلار هم. همه چیز برای رشد بورس مهیاست. مصطفی امید قائمی، هم این موارد را تایید می‌کند و تاکید دارد این رشد واقعی و مبتنی بر عملکرد است و سرمایه‌گذاران به جای خرید دلار بهتر است مسیر سرمایه‌گذاری‌شان را به سمت بورس هدایت کنند و با توجه به شرایط در صورت سرمایه‌گذاری منطقی بازده بهتری نصیبشان می شود. امید قائمی که تجربه ریاست هیأت مدیره بورس تهران و مدیرعاملی فرابورس را کارنامه خود دارد، هم اکنون مدیرعامل توسعه مالی مهر آیندگان است. در ادامه گپ‌و‌گفت ما را در خصوص شرایط بازار و انتقاداتی که به آن می‌شود را می‌خوانید.

  باتوجه به اتفاقات پیش آمده در خصوص برجام، نوسان قیمت دلار و...،چشم انداز بازار سرمایه در این خصوص چیست؟

به نظرم تا کنون در بازارهای دنیا فقط کشور چین نقش آفرینی بسیاری داشته و همچنین در بازارهای دیگر هم تاثیر بسزایی دارد. با سیاست هایی که در اقتصاد چین پیاده سازی می شود، قیمت محصولات پایه روند افزایشی خواهد داشت، همچنین محصولات توسط این کشور محدود می شود و این مورد به افزایش قیمت تعدادی از محصولات پایه کمک خواهد کرد. از طرفی هم باتوجه به کمبود ارز  داخلی و تورم در کشور، قیمت تعدادی از محصولات پایه افزایش می‌یابد. بنابراین با توجه به پیش بینی هایی که از قیمت محصولات اولیه وجود دارد، می توان شاهد بهبود بازارسرمایه بود.

بسیاری از شرکت ها به دلیل مشکلات موجود، سودهای خود را تعدیل کردند یا تعدادی هم تعدیل های با اهمیتی دارند، شاید به خاطر استراتژی محافظه کارانه ای که در پیش گرفتند این تعدیل ها را در آینده اعلام کنند. از این رو می‌توان گفت با توجه به بهبود نقدینگی شرکت ها و این موارد به  به بهبود بازار کمک می‌کند.

 اگر این رویه به همین منوال  پیش رود، بازارسرمایه روند رو به رشدی خواهد داشت؟

بله، به نظرم روند رو به رشد قیمت ها در بازار ادامه پیدا می کند.

 به نظر شما بهتر است بازار سرمایه رشد بیشتری داشته باشد یا نقدشوندگی بالاتری؟

به نظرم در 4 ماه اخیر در نقطه مناسب مدیریت بازار سهام هستیم و روند افزایشی خوبی را تجربه کردیم و تداوم رونق یکی از نکات مثبت ماه های اخیر به حساب می آید در سال های قبل دوره های رونق کوتاه بود اما دوره های رکود بلند مدت، در حالی که بیشتر فعالان بازار خواهان دوره طولانی مدت رونق بازار هستند که در سال های گذشته به لحاظ محدود بودن دامنه نوسان، این اتفاق حاصل نشد اما در حال حاضر شاهد رونق بازار در 4 ماه اخیر هستیم که نسبت به ابتدای سال 5/13 درصد رشد داشته که این رونق ادامه دار است و تا پایان سال ادامه خواهد داشت البته شاید در دوره های با نوسان روبرو شود اما در مجموع به نظر می رسد برآیند آن مثبت باشد. با توجه به عواملی هم که اشاره کردم  وضعیت سودآوری شرکت ها  مناسب است و پتانسیل های زیادی برای افزایش سود و رشد بازار وجود دارد.

 یعنی در حال حاضر بازار روان و حجم معاملات بیشتر شده است؟

با توجه به میزان نقدینگی سرگردانی که در اقتصاد  وجود دارد اما سهم بورس از آن بسیار کم و ناچیز است و این روزها در بازار، نقدینگی کمتری نسبت به قبل وجود دارد. از سال92 تا اوایل 96 بازارسرمایه دوره رکود طولانی مدت را پشت سر گذاشت، بازار در این مدت بسیار آسیب دید و شرکت‌ها و بنگاه ها کمتر توانستند از بازار سرمایه تامین مالی کنند به همین دلیل در حال حاضر مشکل نقدینگی وجود دارد.نقدینگی ای که وارد این بازار شده نتوانسته آن کسری را جبران کند و به نظرم هنوز هم مشکل نقدینگی در بازار وجود دارد.

 همچنین در حال حاضر نهادهای مالی وجوه نقد محدودتری در اختیار دارند و خریداران نقدی سهام و بلوک ها کمتر شده اند. از طرفی بسیاری از افراد در زمان رکود از بورس جدا شدند و دیگر تمایلی ندارند که در بورس به فعالیت خود ادامه دهند یا میلشان به سمت سایر بازار ها بیشتر از بورس است ولی امسال بازار سرمایه رشد خوبی داشته و پیش بینی می شود که این رونق تا پایان سال جاری ادامه داشته باشد.

 چه اقداماتی را برای بازگشت نقدینگی در بازارسرمایه باید انجام داد؟

باید افرادی که در گذشته در بورس فعالیت داشتند را دوباره جذب این بازار کرد. همچینن باید دولت استراتژی ثبات سیاست‌های خود را پیش بگیرد به طور مثال یکباره قیمت خوراک را تغییر ندهد.

 اما هنوز شاهد این رفتار های یکباره هستیم. چندی پیش، تعدادی از شرکت های پرداخت با افزایش تقاضا و اقبال بازار روبرو شدند که قیمت آن ها افزایش یافت. شاهد بودید که  بانک مرکزی اطلاعیه ای در این خصوص صادر و اعلام کرد که هدف این بوده که قیمت ها افزایش نیابد. همچنین رفتار هایی را به کرات شاهد هستیم که هنوز بخش خصوصی را به راحتی دراقتصاد نمی پذیرند.

اتفاقاتی که در خصوص بیمه، بانکها و پتروشیمی می بینیم موید این است که هنوز شاهد ثبات سیاستگذاری و قوانین نیستیم و به نظرم این دیدگاه مانع توسعه بورس است.

 با این روند، سرمایه گذاران در  بورس جذب می شوند یا خیر؟

در واقع بازدهی بازارسرمایه در چندماه گذشته، از سپرده بانکی ها جلوتر بوده ولی این بازدهی نسبت به چهار سال گذشته کمتر است.. به عبارتی شاخص بازار 89 هزار بود، در طی این سال ها  سود مجمع تقسیم شده، اکنون هم این شاخص 87 هزار است. باید در نظر گرفت هرسال 10 درصد ارزش بازار سود تقسیم می شود، یعنی 6 تا 10 درصد سود تقسیم شده و در نهایت هنوز شاخص  بازار 87 هزار است که این عدد نشانگر آسیب جدی به بازار و فعالان بازارسرمایه است. از این رو به نظرم باید دامنه های مناسب را در این بازار جست و جو کرد و گروه های جدید وارد بازار سهام کرد.

 برخی از افراد به مدت یک سال در بانک های سپرده سالانه سرمایه گذاری کردند، تعدادی از موسسات مالی هم به دلیل مشکلاتی که دارند نمی توانند پول سرمایه گذاران را برگردانند، بعضی از افراد هم پول خود را در بورس وارد کردند با مشکل توقف نماد مواجه اند ، همچنین بازدهی بازار هم  نسبت به سال های قبل کمتر شده، شما چه راهکاری برای جذب سرمایه گذاران پیشنهاد می دهید؟

تعدادی از افراد تمایل دارند دلار خریداری کنند که این افراد می‌توانند سهام دلاری و  صادراتی بورس را بخرند به جای 10 درصد بازدهی بیشتری نصیبشان می شود. فراموش نکنید  بورس مخاطبان خاص خود را دارد.

با تمام این موارد شاخص بازار توانست 13 درصد افزایش پیدا کند و بعید هم نیست که تا پایان سال این رشد ادامه داشته باشد. چون مشاهده می کنیم که شرکت ها تعدیل دارند و EPS های آنها هم واقعی و عملیاتی است. از طرفی افزایش قیمت دلار وجود دارد و از طرف دیگر هم قیمت محصولات پایه روند افزایش خود را طی می کنند که اگر این رویه ادامه پیدا کند می تواند در بازار اثر گذار باشد. 

 نظر شما در خصوص صنایعی مثل فولادی و معدنی چیست؟

فلزات رنگی به نظرم خوب و قیمت جهانی مس فولاد و روی افزایش یافته است. نکته مهم فلزات رنگی در بازار جهانی  اقتصاد چین است. کشور چین می‌خواهد 200 میلیون تولید فولاد خود را کاهش دهد و زمانی که این مقدار از فولاد کاهش یابد،300 میلیون تن سنگ‌آهن کمتری نیاز دارد و به همین نسبت زغال سنگ کمتری لازم است.

می‌توان پیش بینی کرد مسیر قیمت فولاد از قیمت سنگ آهن فاصله بیشتری خواهد گرفت و روند آن در بازار افزایش خواهد یافت. نکته مهم دیگر برابری دلار با یورو است، یعنی دلار ضعیف شده است. بنابراین مشاهده می کنیم که یورو از 4 هزار به 4 هزار و هفتصد تومان افزایش یافته و به خاطر این که بیشتر فعالیت های اقتصادی ایران با این شرکت ها ست، در واقع 20 درصد افزایش نرخ سود و مزیت رقابتی برای شرکت های ایران دارد. باید گفت این موضوع تاثیر بسیار زیادی برای شرکت های ما دارد. در مجموع می توان گفت آینده  فلزات رنگین شرکت های نفت و گاز و پتروشیمی بهتر از سایر صنایع بررسی است و  شاهد بازدهی معقول خواهیم بود.

  بحثی در که حال حاضر در بازار مطرح می شود،موضوع تعداد عرضه های اولیه و روش های عرضه اولیه است، نظر شما در این خصوص چیست؟

 بورس تمام تلاش خود را می کند که قیمت‌های عرضه اولیه جذاب باشد. اشتباه رایج بازار این است که عرضه اولیه باید سود ده باشد و بورس در بازی ای افتاده که باید سهمیه بندی با تعداد محدود کند و تا تعداد افرادی که می توانند این سهام را خریداری کنند و رضایت تعداد افزایش یابد همچنین حجم بازار بسیار وسیع و ارقام و اعداد عرضه اولیه بسیار بیشتر شده است.

 بوک بیلدینگ در قیمت های مختلف انجام می شود؟

معمولا همه افراد نظرات خود را می گذارند. مدیربازار این نظرات را نگاه می کند و آنچه که ما در کشور هند دیدیم  این بود که شاید حتی ممکن است سه روز قیمت گذاشتن و مذاکره آن زمان ببرد و حتی تا سه ماه بعد از عرضه اولیه نماد معاملاتی متوقف می شود تا مراحل ثبت آن

انجام شود.

 به نظر شما این روش بوک بیلدینگ به بازار کمک می کند یا خیر؟

بله، این روش به نحوی گسترش عدالت در عرضه اولیه محسوب می شود.

 آیا وظیفه سازمان بورس این است که رضایت عامه مردم را در نظر بگیرد؟

خیر، وظیفه بورس این است که ناظر بر سلامت معاملات باشد ولی این معنی در ایران به نحوی درست پیاده سازی نشده است به نظرم شاید یک راه حل این باشد سهم ها یی که عرضه اولیه می شوند تا یک یا دو ماه نماد آن ها بسته است که حداقل افرادی که می خواهند نوسان بگیرند وارد سهم ها نشوند و سرمایه گذاران با نگاه بلند مدت وارد بازار سهام شوند.

 بعضی از افراد می گویند در شرایط کنونی بازار، عرضه سهام جدید به زنده شدن بازار کمک می کند و برخی هم معتقدند که همین نقدینگی که در بازار وجود دارد، در حال از بین رفتن است، نظر شما در این خصوص چیست؟

به نظرم عرضه های اولیه به خصوص عرضه های کوچک تاثیر چندانی ندارد و بازار به مسیر خود ادامه می دهد. عرضه های بزرگ دو نوع است، نقدینگی هست و انگیزه نیست، یعنی بسیاری از افراد تمایل دارند سهم خریداری کنند، ولی نمی‌توانند سهمی را بخرند چون سهم با پتانسیل و جذاب نیست یا در بازار تحرک و نشاط مشاهده نمی شود که وارد بازار شوند. باید انگیزه به وجود آید تا بازارسرمایه رونق پیدا کند که در حال حاضر شرایط لازم برای ایجاد انگیزه در این بازار وجود ندارد، به عبارتی نقدینگی در بازار نیست. حتی برخی با مشکلات اعتباری هم مواجه هستند الان مشکل انگیزه نداریم حتی برخی سهام موجود بازار از سهامی که در حال عرضه هستند پتانسیل بیشتری دارد.

 از نظر شما مشکلات بورس ایران چیست و چه راهکاری برای رفع مشکلات این بازار وجود دارد؟

به نظرم بازار کماکان از کمبود مخاطبین و عدم نقدینگی کافی رنج می برد. همچنین یکی مسائل مهم،  عدم حمایت شبکه بانکی از بورس است با توجه به محدودیت هایی قانونی که دارند و  منشای قانونی این محدودیت و مشکلات و گزارش های آن مشخص نیست. سرمایه گذاری  در سهام برخی شرکتها بازدهی مطمئن تر و بهتری از تسهیلاتی که بانک ها پرداخت می کنند دارد.

   مشکل شاخص زدگی را چگونه می توان رفع کرد؟

فرهنگ غلط باعث بروز مشکلاتی شده و همه افراد درگیر این مسائل و مشکلات در بورس هستند . باید برای حل مشکلات صورت مسئله را پاک کرد . شاید لازم باشد این شاخص را حذف و شاخص دیگری را جایگزین کرد.

افرادی که در بازار سرمایه معترض هستند، اعتقاد دارند که در بورس ضرر کرده‌اند، در حالی که شاخص مثبت است.  شاخصی که همه افراد می شناسند، شاخص کل بازار است که این شاخص مبتنی بر سهم شناور آزاد نیست  و  با خیلی از واقعیت هایی که عامه سرمایه گذاران لمس می کنند، منطبق نیست.