اکنون حدود پنج ماه از آغاز فعالیت این بازار میگذرد اما تنها سهام دو شرکت «پتروصنعت گامرون» و «گز سکه» در این بازار (به ترتیب در تابلوهای رشد و دانشبنیان) عرضه شده است و رونق چندانی ندارد و به نظر میآید آنچه هست، به لطف تلاش خود شرکتها برای حفظ سهامشان است. به گفته شرکت فرابورس ایران، سومین شرکت این بازار «سیمان سفید ارومیه» است که در تابلوی رشد درج شده و در صف عرضه قرار دارد و با توجه به توقف عرضههای اولیه در پایان سال 1395، زمان عرضه سهام آن مشخص نبوده و عرضههای اولیه در انتظار اجازه سازمان بورس است.
گفتنی است که در حال حاضر 170 شرکت درخواست پذیرش در این بازار دادهاند که از آن میان تنها 11 شرکت تا پایان سال 1395 شرایط پذیرش را احراز کردند و در بازار شرکتهای کوچک و متوسط پذیرش شدند و همانطور که اشاره شد، نماد سه شرکت «پتروصنعت گامرون»، «گز سکه» و «سیمان سفید ارومیه» درج شده و سهام دو شرکت گامرون و گز سکه معامله میشود. هشت شرکت پذیرششدهای که هنوز نماد آنها درج نشده است، از زمان پذیرش شش ماه فرصت دارند تا معیارهای مدنظر را لحاظ کنند و در غیر این صورت باید دوباره مراحل پذیرش را طی کنند. هرچند در صورت درج نماد هم باید در صف عرضه و منتظر اجازه سازمان بورس برای از سر گیری عرضهها باشند.
ارزش معاملات بازار شرکتهای کوچک و متوسط در پایان دیماه 1395 برابر با 316 میلیارد ریال، در پایان بهمنماه برابر با 57 میلیارد ریال، در پایان اسفندماه برابر با 70 میلیارد ریال، در پایان فروردینماه 1396 برابر با 16 میلیارد ریال و در پایان اردیبهشتماه برابر با 26 میلیارد ریال بوده است. آمار نشاندهنده کاهش 92 درصدی ارزش معاملات در پایان اردیبهشتماه 1396 نسبت به نخستین ماه راهاندازی این بازار است.حجم معاملات بازار شرکتهای کوچک و متوسط در پایان دیماه 1395 برابر با 15 میلیون ورقه، در پایان بهمنماه برابر با یک میلیون ورقه، در پایان اسفند ماه برابر با چهار میلیون ورقه، در پایان فروردینماه و همچنین اردیبهشتماه 1396 هرکدام برابر با یک میلیون ورقه بوده است. بنابراین حجم معاملات نیز در سال جدید کاهش داشته است.
تعداد معاملات بازار شرکتهای کوچک و متوسط در پایان دیماه 1395 برابر با 400 دفعه، در پایان بهمنماه برابر با 100 دفعه، در پایان اسفندماه برابر با 200 دفعه، در پایان فروردینماه 1396 برابر با 100 دفعه و در پایان اردیبهشتماه برابر با 50 دفعه بوده است. همانطور که مشخص است، تعداد معاملات در سال 1396 روند کاهشی داشته است. باید توجه داشت یکی از دلایل اختلاف زیاد آمار معاملات دیماه 1395 نسبت به ماههای بعدی، میتواند عرضه سهام دو شرکت «پتروصنعت گامرون» و «گز سکه» در این ماه باشد. نکته مهم دیگر این است که برخی کارشناسان معتقدند نباید از بازار شرکتهای کوچک و متوسط انتظار معاملات مشابه سایر بازارها
را داشت.
به بازار SME کملطفی شده است
سید حامد واحدی، رئیس هیات مدیره مجتمع «پتروصنعت گامرون»، با بیان اینکه بازار شرکتهای کوچک و متوسط میتواند بر تولید و اشتغال اثرگذار باشد، گفت: به نظر میرسد بازار سرمایه به عمق مفهوم «کوچک و متوسط» و صنایعی که میتوانند اشتغالزایی کنند و باری از روی دوش دولت و جامعه بردارند، دست نیافته است؛ چرا که با وجود زحمات فراوان شرکت فرابورس، سازمان بورس و متولیان امر، هنوز روند حمایتی لازم و مورد انتظار از این بازار مشاهده نشده است، بهعنوان مثال صندوقهایی که برای حمایت از سهام تاسیس شدهاند، حق خرید سهام از بازار SME را ندارند. او با بیان اینکه این مساله یک موضوع مورد انتقاد است، تاکید کرد که صندوقها باید به شرکتهای کوچک و متوسط کمک کنند و حمایت از این شرکتها مهمتر از صنایع بزرگ است. او ادامه داد: متاسفانه سازمان بورس با وضع این قانون، جاذبه این کار را گرفته است.
قوانین معاملات موجب رکود بازار شد
واحدی با اشاره به نهادگرایی در معاملات بازار SME گفت: نهادها میتوانند در این بازار خرید کنند یعنی متاسفانه تنها سرمایهگذاران نهادی و حقیقیها با خرید 500 میلیون تومان به بالا میتوانند سهام بازار SME را بخرند. به نظر میرسد سازمان بورس با وضع این قانون جلوی توسعه بازار را گرفته است چون خریداران یا باید شرکتی باشند یا اینکه باید حقیقیهایی باشند که پول کلان و سیال دارند و میتوانند خرید و فروش کنند و بازار را زنده نگه دارند. مگر چند خریدار شرکتی و حقوقی در بازار سرمایه وجود دارند که واقعا فعالیت کنند؟ مگر چند نفر حقیقی وجود دارند که پرتفوی خود را اینگونه تقسیم کنند؟ اثر روانی این مساله را در سهامدار شدن شرکت گامرون دیدیم؛ ما خودمان سهم را بازاریابی کردیم و بسیاری از سهامداران را راغب به خرید سهم کردیم. بازار هنوز رغبتی برای مردم حقیقی و خرید تکسهم ایجاد نکرده تا بیایند و این بازار را
راه بیندازند.
بازار جدید در لبه پرتگاه
عضو هیات رئیسه و خزانهدار اتاق بازرگانی تهران با تاکید بر لزوم حذف قواعد دستوپاگیر از بازار SME گفت: اگر این اتفاق نیفتد، بهطور قطع بازار شرکتهای کوچک و متوسط میرا خواهد بود و به زودی شاهد شکست آن خواهیم بود. متولیان امر میتوانند نگاه جامعتری به این بازار داشته باشند. لازم به ذکر است که در اتاق بازرگانی هم بحثی درخصوص اشکالات این بازار در حال انجام است و به دنبال آن هستیم که با سازمان بورس برای رفع موانع همگرایی داشته باشیم اما به نظر میرسد سازمان بورس اهمیت چندانی به این موضوع نمیدهد.
او با اشاره به فعالیت بسیار کم بازار شرکتهای کوچک و متوسط گفت: تاکنون تنها سهم دو شرکت در این بازار عرضه شده و یک شرکت دیگر هم در راه است. کار ما بسیار سخت بود و بسیار تلاش کردیم تا سهم شرکت گامرون را نجات دهیم. به نظر من قوانین این بازار نادرست است و اگر به سرعت اصلاح نشود، این بازار شکست میخورد.
واحدی ادامه داد: تابلوی رشد میتواند مشکل بخش خصوصی را برطرف کند. این بازار جای دولتیها نیست و متعلق به بخش خصوصی است. سازمان بورس اگر میخواهد خود را بهعنوان حامی بخش خصوص، تولید، اشتغالزایی و کارآفرینی ارزشآفرین معرفی کند، باید هرچه سریعتر فکری برای بازار SME کند. ما آماده کمک به سازمان بورس در این راستا هستیم. این بازار میتواند درد از دل جامعه بردارد. مدیران و معاونان و کارکنان شرکت فرابورس زحمت زیادی برای بازار شرکتهای کوچک و متوسط کشیدند و همچنین فرابورس را از حالت دولتی بودن خارج کردند. حال باید باز هم تلاش شود تا فضا عوض شود و بازار SME راه بیفتد.
ماهیت بازار SME متفاوت از سایر بازارهاست
محمد گوهریان، مدیرعامل شرکت «گز سکه»، با اشاره به جدید بودن بازار شرکتهای کوچک و متوسط و قواعد آن گفت: گاهی اوقات مخاطبان بازار متفاوت میشوند. بازارهای معمول بورس به نحوی است که برخی فعالان بیشتر به خاطر نرخ بازده به خریدوفروش در آن میپردازند؛ در حالی که شخصیت بازار شرکتهای کوچک و متوسط برای اتفاقهای بزرگ شکل گرفته است و شرکتهای کوچک میتوانند از طریق این بازار تأمین مالی کنند و با اختراعات، اکتشافات، قراردادها و سایر برنامهها میتوانند ارزش سهام خود را افزایش دهند. او ادامه داد: قرار نیست همه اتفاقاتی که در بازار مرسوم سهام و برای شرکتهای دیگر میافتد، در این بازار هم رخ دهد. برخی از شرکتهای کوچک و متوسط، نه با نیت بزرگ شدن، بلکه با نیت حفظ شدن به این بازار آمدهاند؛ چنان که بیشتر این شرکتها دولتی بودهاند و در واگذاریها وارد سیستم بورس شدهاند و قرار تنها این بوده که سرمایه مردم حفظ شود، نه اینکه اتفاقات عجیب و غریبی بیفتد. قرار است در بازار شرکتهای کوچک و متوسط به واسطه شفافیت، اتفاقات خوبی در اقتصاد بیفتد.
فروش «گز سکه» در آستانه دوبرابر شدن
گوهریان با بیان اینکه شرکت گامرون در این زمینه موفق بوده، اظهار دشت: ما هم در شرکت «گز سکه» تلاش خود را میکنیم. لازم به ذکر است که در حال عقد چند قرارداد هستیم که از آن جمله، دو قرارداد خارجی خوب برای صادرات در آستانه انعقاد داریم که به زودی آخرین مرحله آنها در امارات متحده عربی و گرجستان انجام خواهد شد. به دنبال آن، حجم فروش شرکت «گز سکه» دو برابر میشود و میتوانیم بر مشکلات و رکود بازار تا حدی فائق شویم. این اتفاق چشمانداز خوبی برای سوددهی شرکت و منافع سهامداران ترسیم میکند.
سازگاری با شفافیت بازار سرمایه زمانبر است
او در رابطه با دلیل تعداد پایین معاملات سهام شرکت «گز سکه» گفت: تعداد سهام عرضه شده بسیار کم است و تنها 10 درصد از سهام عرضه شده است؛ هدف ما درج نماد در فرابورس بوده تا ابتدا این راه را یاد بگیریم و تجربه کسب کنیم. یکی از تفاوتهای بازار سهام با بازارهای دیگر، شفافیت آن است. به هر حال، یک شرکت بخش خصوصی واقعی که سالها در بازارهای غیرشفاف کار کرده است، وارد بازاری شده که باید شفاف باشد. بنابراین مدت زمانی طول میکشد تا سازمانهای واقعی و شرکتهای کوچک و متوسط با شفافیت بازار سرمایه هماهنگ شوند. اما به نظر میآید از این پس وضعیت بهتر شود؛ همانطور که قیمت سهم در حال حاضر هم حدود 70 درصد رشد داشته و نشاندهنده آن است که هرچند اتفاقاتی که باید میافتاد، رخ نداد اما روند مثبت و خوب بوده است.
«گز سکه» 10 درصد سهم عرضه میکند
مدیرعامل شرکت «گز سکه» از عرضه 10 درصد دیگر از سهام شرکت در آینده نزدیک خبر داد و گفت: اکنون در حال رفع برخی از مشکلهای مالی هستیم که بهعنوان یک خبر خوش افشا خواهد شد و همزمان با آن، 10 درصد دیگر از سهام شرکت عرضه خواهد شد. لازم به ذکر است که شرکت «گز سکه» 10 برند دارد که در این سیستم ارزشگذاری نشدهاند و قیمت برندها وارد نشده و قیمتهااز بازار پایه شروع شده است.