واگذاری مستقیم میسر نیست

بیش از یک دهه از واگذاری سهام عدالت با این فلسفه که بهترین سهام‌ها به عموم مردم تخصیص یابد، گذشته اما نتیجه حاصله برخلاف برآوردها بود. سود نقدی سرمایه‌گذاری‌های سهام عدالت، تنها توانسته به اندکی بیش از ۵۰درصد ارزش اولیه دارایی‌ها برسد، در حالی که بازده نقدی بورس حدود ۱۵درصد است.
همچنین فارغ از چالش‌های متعدد در عدم واگذاری مدیریت در خصوصی‌سازی مبتنی بر سهام عدالت، سیستم شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی و شهرستانی هزینه سربار و تضاد منافع بالایی در مدیریت پرتفوی سهام عدالت وارد کرده است. البته مدیریت غیرمتمرکز و عموما غیر متخصص، نه تنها اثری در مدیریت نداشته است، بلکه سبب هزینه‌های بالایی گشته که سبب کاهش ثروت سهامداران عدالت گشته و با توجه به غیرفعال بودن سرمایه‌گذاری‌های سهام عدالت عملا داشتن شرکت سرمایه‌گذاری استانی و شهرستانی فاقد توجیه اقتصادی است. 
بر این اساس حضور سهام‌عدالت در مالکیت شرکت‌ها به عنوان یک مخالف همیشگی افزایش‌سرمایه‌ها در مجامع خودنمایی می‌کند. موضوعی که مانع مهمی در توسعه و افزایش سودآوری شرکت، افزایش ارزش و ثروت سهامداران و افزایش رشد اقتصادی و سرمایه‌گذاری در کشور به شمار می‌رود. از یک سو، عدم نقدشوندگی و قابلیت معامله، سبب عدم احساس آن در زندگی سهامداران سهام‌عدالت شده است و از سوی دیگر، براساس بند ۵ ماده ۶ قانون اصل ۴۴ باید اطلاعات شرکت‌های سهام عدالت منتشر شود. وزارت اقتصاد و سازمان خصوصی‌سازی به عنوان متولی سهام عدالت باید اطلاعات مالی شفاف در اختیار بیش از ۴۰ میلیون سهامدار قرار دهند. بنابراین خواسته عمومی شفافیت و فراهم‌سازی قابلیت معامله است. با توجه به این‌که سیاست دولت، حفظ مدیریت و حق رای سهام شرکت‌های واگذار شده به سهام عدالت است؛ بنابراین واگذاری مستقیم سهام میسر نیست. برای رفع این چالش، ابزار صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله یا ETF روشی مناسب به شمار می‌رود. این روش مبتنی بر اوراق‌بهادارسازی سهام و انتشار واحدهای سرمایه‌گذاری قابل معامله است. در این روش، حق رای در اختیار مدیریت (یعنی دولت به عنوان مالک سهام ممتاز) باقی می‌ماند، اما دارایی‌ها و منافع متعلق به دارندگان واحد است. با طراحی این ساز و کار، سهام عدالت شفاف شده و ارزش روز دارایی‌ها شفاف می‌شود و پرداخت سود نقدی عاید شده از سرمایه‌گذاری‌ها به دارندگان واحدها به سهولت قابل انجام است. در نتیجه با این روش می‌توان ساختار مناسبی برای حفظ منافع دولت و اعمال حق مالکیت دارندگان سهام عدالت و حفظ منافع ذی‌نفعان فراهم ساخت.

• سید فرهنگ حسینی-مدیرعامل و عضو هیات مدیره گروه صنعتی و معدنی امیر
• شماره۳۲۹ هفته نامه اطلاعات بورس-صفحه۱۴